Y học dựa trên bằng chứng (EBM) đã được công nhận là nền tảng của thực hành y khoa hiện đại trên toàn thế giới, nhằm cải thiện chất lượng chăm sóc sức khỏe và an toàn cho bệnh nhân. EBM được định nghĩa là một cách tiếp cận có hệ thống để ra quyết định y khoa tích hợp bằng chứng khoa học tốt nhất hiện có, chuyên môn lâm sàng, các giá trị và sở thích của bệnh nhân. Vai trò của EBM trong thực hành y khoa lâm sàng hiện đại là đảm bảo rằng các quyết định y khoa dựa trên bằng chứng mới nhất và đáng tin cậy nhất, do đó cung cấp chất lượng chăm sóc cao nhất và giảm thiểu nguy cơ sai sót y khoa.

EBM được định nghĩa là một cách tiếp cận có hệ thống để ra quyết định y tế tích hợp bằng chứng khoa học tốt nhất hiện có, chuyên môn lâm sàng, các giá trị và sở thích của bệnh nhân.

Một trong những lợi thế chính của EBM là nó cung cấp cho các bác sĩ kiến thức khoa học mới nhất và những tiến bộ trong nghiên cứu y khoa, cho phép họ đưa ra quyết định sáng suốt về việc chăm sóc bệnh nhân. Điều này đặc biệt quan trọng trong một lĩnh vực y khoa thay đổi nhanh chóng, nơi các nghiên cứu và phương pháp điều trị mới liên tục được phát triển. EBM cung cấp một khuôn khổ cho các bác sĩ để đánh giá nghiêm túc và tích hợp các nghiên cứu y khoa mới nhất vào thực hành của họ, điều này cuối cùng dẫn đến kết quả tốt hơn cho bệnh nhân.

EBM cũng thúc đẩy sự an toàn của bệnh nhân bằng cách giảm nguy cơ sai sót y khoa. Trước đây, các quyết định y khoa thường dựa trên kinh nghiệm cá nhân, trực giác hoặc truyền thống. Tuy nhiên, những phương pháp này không đáng tin cậy và có thể dẫn đến các sai sót y khoa nghiêm trọng. Mặt khác, EBM cung cấp một cách tiếp cận có hệ thống để ra quyết định nhằm giảm thiểu rủi ro sai sót y khoa. Điều này là do EBM dựa trên bằng chứng khoa học tốt nhất hiện có, đã được kiểm tra và đánh giá nghiêm ngặt. Do đó, EBM giúp giảm tỷ lệ mắc các tác dụng phụ, cải thiện kết quả của bệnh nhân và tăng sự hài lòng của bệnh nhân.

Ngoài ra, EBM giúp đảm bảo rằng các quyết định y khoa được thông báo bởi các giá trị và sở thích của bệnh nhân. Trước đây, các quyết định y khoa thường được đưa ra mà không xem xét các giá trị và sở thích của bệnh nhân. Tuy nhiên, EBM nhận ra rằng các quyết định y khoa nên được đưa ra với sự hợp tác của bệnh nhân và bệnh nhân cần được thông báo đầy đủ về các lựa chọn của họ cũng như những lợi ích và rủi ro liên quan đến các phương pháp điều trị khác nhau. EBM giúp đảm bảo rằng bệnh nhân tham gia vào các quyết định chăm sóc sức khỏe của riêng họ, dẫn đến kết quả tốt hơn và tăng sự hài lòng của bệnh nhân.

EBM cũng có tiềm năng nâng cao hiệu quả chăm sóc y khoa và giảm chi phí chăm sóc sức khỏe. Điều này là do EBM cung cấp cho các bác sĩ các phương pháp điều trị hiệu quả và tiết kiệm chi phí nhất, có thể làm giảm nhu cầu xét nghiệm và điều trị đắt tiền và không cần thiết hơn. EBM cũng thúc đẩy việc sử dụng các hướng dẫn dựa trên bằng chứng, có thể cải thiện chất lượng chăm sóc và giảm chi phí chăm sóc sức khỏe bằng cách đảm bảo rằng các bác sĩ tuân theo các phương pháp hay nhất đã được thiết lập.

Mặc dù có rất nhiều lợi ích của EBM, nhưng việc thực hành Y học dựa trên bằng chứng ở Việt Nam hiện nay vẫn còn nhiều thách thức.

Một trong những thách thức chính là khó khăn trong việc áp dụng EBM vào thực tế. EBM đòi hỏi các bác sĩ phải hiểu rõ về các nghiên cứu y khoa mới nhất và có thể đánh giá nghiêm túc và tích hợp bằng chứng vào thực hành của họ. Đây có thể là một thách thức đối với các bác sĩ không quen thuộc với phương pháp khoa học hoặc những người không có thời gian hoặc nguồn lực để theo kịp các nghiên cứu mới nhất.

Một thách thức khác là sự cần thiết phải áp dụng bằng chứng thành các hướng dẫn lâm sàng thực tế. EBM dựa trên sự sẵn có của bằng chứng chất lượng cao, nhưng có thể khó chuyển bằng chứng này thành các hướng dẫn thực tế mà các bác sĩ có thể dễ dàng hiểu và áp dụng. Ngoài ra, chất lượng bằng chứng có thể rất khác nhau và có thể khó xác định bằng chứng tốt nhất để sử dụng trong việc ra quyết định y khoa.

Cuối cùng, EBM cũng có thể bị thách thức bởi khả năng chống lại sự thay đổi. Nhiều bác sĩ đã quen với việc đưa ra các quyết định y khoa dựa trên kinh nghiệm cá nhân, trực giác hoặc truyền thống. EBM yêu cầu các bác sĩ áp dụng một cách suy nghĩ mới và đưa ra quyết định dựa trên bằng chứng tốt nhất hiện có. Điều này có thể khó khăn đối với một số bác sĩ, những người có thể chống lại sự thay đổi và không thoải mái khi dựa vào bằng chứng thay vì kinh nghiệm của chính họ.

Tóm lại, vai trò của EBM trong thực hành y khoa đương đại là rất quan trọng trong việc cải thiện chất lượng chăm sóc và an toàn cho bệnh nhân, tuy nhiên việc áp dụng Y học dựa trên bằng chứng đòi hỏi sự thay đổi thói quen, thay đổi tư duy, và tất niên điều này sẽ cần có nhiều thời gian.

Bs. Ths.Lê Đình Sáng