Ths. Phan Đức Chính

            Khoa Tai mũi họng

Viêm mũi xoang là bệnh lý phổ biến ở mọi lứa tuổi, xảy ra do nhiễm virus đường hô hấp trên, bất thường giải phẫu mũi xoang hoặc các nguyên nhân khác.  Và, thường gặp nhất ở những bệnh nhân người lớn với những triệu chứng mạn tính như đau xoang, chảy nước mũi, nghẹt mũi. Nguy hiểm hơn cả, nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, đúng cách, bệnh có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm. 

1.Giới thiệu khái quát về bệnh viêm mũi xoang.

–  Trước tiên, về khái niệm, viêm mũi xoang hay còn được biết đến với tên gọi viêm xoang, viêm xoang mũi là tình trạng viêm của một hoặc nhiều loại xoang mũi cùng lúc như: Xoang hàm trên, gốc mũi, trán và xoang bướm. Lúc này, niêm mạc mũi xoang bị viêm dẫn đến xung huyết, phù nề, làm tắc lỗ thông của xoang, chất nhầy ứ đọng trong hốc mũi xoang là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển. Viêm mũi xoang có nhiều mức độ khác nhau, tuy nhiên có thể phân loại theo 3 cách sau:

– Viêm xoang cấp tính bắt đầu đột ngột và kéo dài 1-2 tuần sau khi nhiễm virus. Trong trường hợp nhiễm trùng do vi khuẩn, viêm xoang cấp tính có thể kéo dài 2-4 tuần. Nhiễm trùng thường là sau đợt cảm cúm, cảm lạnh hoặc các bệnh đường hô hấp khác.

 – Viêm xoang bán cấp có thể kéo dài đến 3 tháng, từ 4-12 tuần. Tình trạng này thường xảy ra với các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc các bệnh liên quan đến dị ứng theo mùa, được xem là giai đoạn chuyển tiếp từ viêm xoang cấp sang viêm xoang mạn.

– Viêm xoang mạn tính kéo dài trên 3 tháng hoặc tiếp tục tái phát. Viêm xoang mạn tính có thể xảy ra do nhiễm khuẩn, nhưng chủ yếu do dị ứng dai dẳng hoặc các vấn đề về cấu trúc mũi ( ví dụ: polyp mũi, lệch vách ngăn mũi ).

– Tóm lại, do có sự liên hệ mật thiết giữa xoang và mũi, trong khi đó mũi lại là bộ phận của cơ thể tiếp xúc thường xuyên và phải chịu ảnh hưởng rất lớn từ môi trường bên ngoài. Với kiểu khí hậu gió mùa đặc trưng như Việt Nam, viêm xoang có tỷ lệ vô cùng cao. Bởi khí hậu ẩm ướt sẽ tạo điều kiện để vi trùng, siêu vi trùng sinh sôi và phát triển. Do đó, thời điểm dễ bị các bệnh lý về  viêm mũi xoang nhất là thời điểm giao mùa, đặc biệt vào mùa đông-xuân. Bệnh rất dễ tái phát, gây biến chứng nên thường phải điều trị trong khoảng một thời gian dài.

                              Viêm mũi xoang là tình trạng viêm của một hoặc nhiều loại xoang mũi cùng lúc như: Xoang hàm trên, gốc mũi, trán và xoang bướm

2. Một số nguyên nhân dẫn đến bệnh viêm xoang

– Nguyên nhân gây viêm mũi xoang cấp tính điển hình thường bắt đầu với viêm nhiễm virus đường hô hấp trên, với các tác phổ biến nhất là:

–  Một số nhóm nguyễn nhân gây ra viêm xoang:

• Streptococcus Pneumonia, Haemophilus Influenza, Moraxella Catarrahalis.
• Yếu tố dị ứng: dị ứng môi trường, thay đổi thời tiết,….
• Trào ngược dạ dày – thực quản.
• Hít phải bụi, khói thuốc, hóa chất, phấn hoa,…
• Hít phải bào tử nấm từ môi trường.
• Vẹo vách ngăn mũi, xoang hơi cuốn giữa, quá phát mỏm móc, VA quá phát…
• Bị suy giảm miễn dịch, bị bệnh răng miêng,…
• Lạm dụng thuốc xịt mũi
• Do nấm.
  3. Triệu chứng đặc trưng và biến chứng của bệnh viêm xoang

3.1. Một số triệu chứng đặc trưng của viêm xoang:

3.1.1.Đau xoang:

– Đau xoang ( đau và nhức vùng mặt ) là một triệu chứng phổ biến của bệnh viêm xoang. Tình trạng viêm và sưng tấy khiến các xoang đau nhức. Thông thường cơn đau do viêm xoang cấp tính gây ra sẽ nghiêm trọng hơn. Xoang tại một vị trí có thể ảnh hưởng đến vùng xoang xung quanh gây đau, xưng và đỏ.

 – Viêm xoang hàm gây đau vùng mặt trước xoang hàm, đau răng, nhức vùng trán.

 -Viêm xoang trán gây đau nhức vùng trán.

 -Viêm xoang sàng gây đau đằng sau và giữa 2 mắt, nhức vùng trán, viêm tấy quanh ổ mắt và chảy nước mắt.

 – Viêm xoang bướm ít gây đau cục bộ.

3.1.2.Chảy nước mũi:

-Các dịch trong xoang bị nhiễm trùng có thể chảy vào đường mũi, sổ mũi liên tục. Nước mũi có thể màu trắng đục, màu xanh hoặc vàng. Dịch nhầy cũng có thể đi qua mũi và chảy xuống phía sau cổ họng.

– Nghẹt mũi:

 + Nhiễm trùng gây sưng xoang, niêm mạc mũi đỏ và phù nề, gây ngạt mũi và tắc nghẽn, hạn chế khả năng thở bằng mũi. Nghẹt mũi dẫn đến ngửi kém hoặc mất ngửi.

  + Đau đầu do xoang.

 +  Bên cạnh đau nhức tai, đau răng, đau hàm và má, áp lực và sưng tấy xoang có thể gây đau đầu. Cơn đau đầu do viêm xoang nặng hơn vào buổi sáng vì chất nhầy tích tụ trong xoang suốt đêm.

  + Khi thay đổi áp suất (đi lên cao, đi máy bay, lặn dưới biển) tạo ra sự chênh lệch áp suất giữa không khí và các xoang, có thể khiến cơn đau đầu trở nên khó chịu.

  + Ngứa cổ họng và ho.

 +  Khi dịch từ xoang chảy xuống phía sau cổ họng, có thể gây ho và ho dai dẳng, đặc biệt vào ban đêm khi nằm ngủ hoặc buổi sáng sau khi thức dậy. Tình trạng này có thể gây khó ngủ. Nằm thẳng và kê cao đầu khi ngủ để giảm triệu chứng.

3.1.3.Đau họng và khàn giọng:

–  Khi chất nhầy chảy xuống sau cổ họng có thể gây đau rát cổ họng. Ban đầu nó chỉ gây ngứa họng. Khi tình trạng nhiễm trùng kéo dài trong vài tuần hoặc hơn, chất nhầy có thể gây kích ứng và làm viêm cổ họng, dẫn đến đau họng và khàn giọng.

–  Ngoài ra, viêm mũi xoang có thể gây ra một số triệu chứng như: sốt và ớn lạnh, hơi thở  hôi, viêm tấy quanh ổ mắt, đau răng và đau nhức tai.

3.2. Biến chứng xảy ra khi viêm mũi xoang không được điều trị đúng cách

  Viêm mũi xoang thường diễn biến rất nhanh thành viêm xoang mạn tính nếu như không được điều trị đúng cách, do đó, người bệnh cần hết sức cẩn thận với những biến chứng như:

– Các biến chứng ở mắt: Viêm kết mạc, áp xe tuyến lệ, viêm thần kinh hậu nhãn cầu, viêm tấy tổ chức liên kết hốc mắt…

– Các biến chứng ở tai: Viêm tai giữa do dịch mũi xoang đi qua vòi tai vào tai giữa

– Các biến chứng ở xương: Viêm xương hàm trên, xương thái dương

– Các biến chứng nội sọ: Viêm màng não, áp xe não, viêm tắc tĩnh mạng xoang hang

– Một số biến chứng khác như viêm thận, viêm khớp

Viêm mũi xoang không được điều trị đúng cách rất dễ xảy ra biến chứng, trong đó có các biến chứng về mắt như: Viêm kết mạc, áp xe tuyến lệ…

 3.3. Khi nào cần đi khám nếu bị viêm mũi xoang:

  Viêm mũi do virus thường có thể tự khỏi. Tuy nhiên, nếu bạn bị chảy nước mũi, nghẹt mũi, đau vùng mặt kéo dài hơn 10 ngày; bị sốt cao hoặc nhiễm trùng tái phát, bạn nên gặp bác sĩ để được điều trị. Điều trị sớm, dứt điểm giúp ngăn ngừa viêm xoang chuyển thành mạn tính và gây biến chứng.

 Viêm mũi xoang nặng nếu không được điều trị có thể gây ra một số biến chứng nguy hiểm như:

– Viêm nhiễm ổ mắt: phù nề, viêm nhiễm ở mi mắt, viêm mô tế bào ổ mắt;

– Viêm màng não;

– Áp xe ngoài màng cứng, cuối cùng có thể dẫn tới áp xe não;

– Tắc tĩnh mạch xoang hang, có thể dẫn đến liệt mắt và mù lòa;

– Khối sưng phồng của Pott

Biến chứng do viêm mũi xoang dễ xảy ra hơn ở những người bị suy giảm miễn dịch, có bệnh lý nền (đặc biệt là bệnh đáo tháo đường), bị polyp mũi, vẹo vách ngăn mũi hay nhiễm cầu khuẩn Streptococcus, Stapylocossus …

 4. Viêm mũi xoang điều trị thế nào?

 –  Phương pháp điều trị viêm mũi xoang phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Tốt hơn hết, bạn nên thăm khám với các bác sĩ chuyên khoa từ sớm để được chẩn đoán nguyên nhân chính xác cũng như lên phương án điều trị kịp thời.

  +Nếu là viêm xoang do vi trùng, bác sĩ có thể chỉ định uống kháng sinh.

  + Nếu là viêm xoang do cảm cúm nên sử dụng thêm một số loại thuốc cảm cúm thông thường như Paracetamol. Tùy vào từng tình trạng cụ thể mà bác sĩ có thể kê thêm một số loại thuốc giảm đau, thuốc chống dị ứng hoặc sử dụng biện pháp phun khí dung để đưa dung dịch thuốc vào xoang sàng.

– Nếu việc điều trị bằng thuốc không đạt được hiệu quả hoặc bệnh đã tiến triển thành mạn tính, lúc này thì bệnh nhân cần được can thiệp bằng phẫu thuật. Hiện nay, phẫu thuật nội soi được sử dụng phổ biến hơn mổ hở vì tính hiệu quả cao mà vẫn đảm bảo an toàn.

– Tuy nhiên lưu ý, ở một số trường hợp phẫu thuật không thể điều trị dứt điểm bệnh, bệnh nhân vẫn bắt buộc phải sử dụng thuốc kháng dị ứng sau thời gian phẫu thuật cũng như tránhf tiếp xúc với các nguyên nhân gây bệnh. Ngoài ra, trường hợp viêm xoang do răng, bác sĩ cũng có thể đưa ra chỉ định nhổ răng.

5. Viêm mũi xoang có thể phòng ngừa từ sớm

  Theo các chuyên gia, viêm mũi xoang hoàn toàn có thể phòng ngừa được nếu như bạn hạn chế tiếp xúc với không khí ô nhiễm hoặc các nguyên nhân gây dị ứng. Do đó, để bảo vệ sức khỏe từ sớm, bạn có thể tham khảo một số biện pháp sau:

Một lối sống lành mạnh, hạn chế khả năng tiếp xúc với vi trùng và chất gây dị ứng có thể giúp làm giảm nguy cơ bị viêm mũi xoang. Để phòng ngừa viêm mũi xoang nên:
– Tiêm vắc xin cúm hàng năm;

– Tránh tiếp xúc với những người đang bị bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, chẳng hạn như cảm lạnh hoặc cúm;

– Khi bị cảm cúm cần có chế độ ăn uống, nghỉ ngơi và điều trị hợp lý;

– Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc nước rửa tay, đặc biệt là trước và sau khi ăn, sau khi đi vệ sinh, khi đi ra ngoài chơi;

– Hạn chế tiếp xúc với khói, bụi, hóa chất, phấn hoa và các chất gây dị ứng hoặc kích ứng mũi và xoang;

– Nếu bị trào ngược dạ dày – thực quản thì cần quan tâm điều trị;

– Nếu viêm mũi xoang gây ra bởi dị ứng thì kiểm soát dị ứng là cần thiết để ngăn ngừa các đợt viêm xoang lặp đi lặp lại.

– Không hút thuốc lá, thuốc lào và tránh hít khói thuốc thụ động (hút thuốc làm hỏng các yếu tố bảo vệ tự nhiên của mũi, miệng, cổ họng và hệ hô hấp);

– Thường xuyên lau dọn vệ sinh nhà ở, nơi làm việc.

Viêm mũi xoang có thể điều trị được và hầu hết mọi người có thể tự khỏi trong vòng 1-2 tuần nếu được chăm sóc và dùng thuốc đúng cách. Tuy nhiên, trong trường hợp bạn bị viêm xoang mạn tính hoặc tái phát nhiều lần, bạn cần đi khám bác sĩ.

Chuyên khoa Tai-Mũi-Họng của Bệnh viện HNĐK Nghệ An là địa chỉ chuyên khám và điều trị các bệnh lý về Tai-Mũi-Họng đầu ngành của tỉnh Nghệ An. Không chỉ quy tụ đội ngũ bác sĩ Tai-Mũi-Họng đầu ngành giàu kinh nghiệm, vững chuyên môn, Bệnh viện còn luôn cập nhật và áp dụng thành công các phương pháp chẩn đoán và điều trị hiện đại, ưu việt nhằm đem đến hiệu quả phẫu thuật tốt đẹp nhất cho người bệnh. Ngoài ra, tại đây còn sở hữu hệ thống trang thiết bị tân tiến nhất có thể đáp ứng nhu cầu khám, chữa bệnh đa dạng của khách hàng.

Để đặt lịch khám và tìm hiểu thông tin, xin vui lòng liên hệ Bệnh viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An.

Km5, xã Nghi Phú, Vinh, Nghệ An.

Số điện thoại đặt lịch khám: 19008082 (Thời gian đặt hẹn: 8h – 16h thứ 2 đến thứ 6)

Số điện thoại khoa Tai mũi họng: 0971.002.112

Website: https://bvnghean.vn.