1. Thử nghiệm Coagulase

Coagulase: Là một loại enzzym do một số vi khuẩn sản xuất ra, có khả năng tự bảo vệ, tăng khả năng gây bệnh và khả năng chống lại hệ miễn dịch.

– Trên lâm sàng việc phân biệt các chủng tụ cầu có khả năng gây bệnh và không gây bệnh thường dựa vào sự hiện diện của men coagulase. Men này gắn với prothrombin trong huyết tương và hoạt hóa quá trình sinh fibrin từ tiền chất fibrinogen. Enzyme này cùng với yếu tố kết cụm (clumping factor), một enzyme vách vi khuẩn, giúp tụ cầu vàng tạo kết tủa fibrin trên bề mặt của nó. Tính chất này là yếu tố bệnh sinh rất quan trọng để xác định chủng S. aureus.

– Enzym này hoạt động trong mô của cơ thể và chuyển hoá fibrinogen thành fibrin tạo ra cục máu đông. Mạng lưới fibrin được tạo ra bao quanh tế bào vi khuẩn hoặc mô nhiễm trùng, bảo vệ vi khuẩn khỏi tác dụng của có chế đề kháng không đặc hiệu của cơ thể như đại thực bào và hoạt động chống tụ cầu của huyết thanh bình thường trong cơ thể.

– Coagulase có hai loại: Có 2 loại coagulase tự do (được tiết ra môi trường) và coagulase liên kết (bám cố định vào vách tế bào):

+ Coagulase liên kết:  phát hiện thông qua thử nghiệm trên lam kính theo nguyên lý coagulase là chất giống thrombin, có thể chịu nhiệt, có khả năng hoạt hóa fibrinogen thành fibrin tạo thành cục đông fibrin.

+  Coagulase tự do: được phát hiện bằng thử nghiệm trong ống khi trộn các tế bào vi khuẩn vào một thể tích huyết tương lớn hơn trong một in ống nghiệm nhỏ, khi đó vi khuẩn nhân lên trong huyết tương, chúng tiết ra staphylocoagulase vào môi trường và phản ứng với yếu tố globulin huyết tương để tạo thành staphylothrombin. (staphylocoagulase + prothrombin). Staphylothrombin sau đó xúc tác quá trình phân hủy fibrinogen thành fibrin không hòa tan , sau đó hình thành cục máu đông.

2. Các bước tiến hành

2.1. Thử nghiệm trên lam kính

– Nhỏ 10 µl nước khử ion trên lam kính hoặc tấm nhựa đen.

– Hòa một vài khuẩn lạc (khóm) vào nước để có một hỗn dịch đục đều.

– Nhỏ 1-3 µl huyết tương thỏ và quan sát hiện tượng đông vón xảy ra trong vòng 10 giây.

– Sau thử nghiệm, bỏ tấm nhựa vào thùng chứa chất thải truyền nhiễm hoặc lam kính vào thùng chứa vật sắc nhọn.

2.2. Thử nghiệm trong ống

– Để ống huyết tương ở nhiệt độ 25°C.

– Lấy vào ống 1 khuẩn lạc (khóm) của tụ cầu nuôi cấy từ môi trường không ức chế hoặc nhỏ 2 giọt máu từ mẫu cấy máu dương tính.

– Không lắc ống trong quá trình quan sát, nghiêng nhẹ để phát hiện đông vón.

– Ủ thêm 20h ở 25°C nếu sau 4h không hình thành đông vón.

– Ngoài ra có thể để ống ở 35°C và nhỏ 1 hoặc 2 giọt CaCl2 5% sau 24h.

– Nếu đông vón hình thành, vi khuẩn có coagulase.

– Không có cục đông sau 24h ở 35°C nhưng sau đó nhỏ 1-2 giọt CaCl2 5% vào ống thì cục đông hình thành.

3. Kiểm tra chất lượng/Hiệu chuẩn

– Các hóa chất được kiểm tra theo Quy trình kiểm tra chất lượng sinh phẩm, hóa chất, lưu lại kết quả sau khi kiểm tra.

– Chứng:

 + Chứng Dương: Staphyloccocus aureus ATCC 25923

 + Chứng Âm: Staphylococcus epidermidis ATCC 12228

4. Diễn dải kết quả và báo cáo

4.1. Thử nghiệm trên lam kính

– Thử nghiệm: Dương tính nếu có ngưng kết tế bào vi khuẩn sau khi nhỏ huyết tương.

– Thử nghiệm: Âm tính nếu không có sự ngưng kết.

4.2. Thử nghiệm trong ống nghiệm

– Thử nghiệm Dương tính nếu có 1 trong các tiêu chuẩn sau:

+ Nếu có đông vón hình thành hoàn toàn hoặc không hoàn toàn trước 24h

+ Không có đông vón hình thành sau khi thêm 1-2 giọt CaCl2 5% vào ống không có đông vón sau 24h.

– Thử nghiệm Âm tính khi có 1 trong các tiêu chuẩn dưới đây:

 + Không hình thành cục máu đông sau 24h ở 25°C.

 + Không có đông vón sau 24h ở 35°C nhưng sau đó nhỏ 1-2 giọt CaCl2 5% vào ống thì cục đông hình thành.

5. Tài liệu tham khảo

* Direct identification of Staphylococcus aureus from positive blood culture specimens with a rapid test-J. Med. Microbiol. — Vol. 51 (2002), 530–531.

* Human Plasma Tube Coagulase Test for Identification of Staphylococcus aureus : Can we routinely use it ? -Journal de Biologie Médicale / Volume 4-Numéro 14 / Juill-Sept 2015.

* Vi sinh vật y học – TS.BS. Trần Quang Cảnh.