BS. Đinh Thị Tuyết Thanh, Khoa Nội A – Lão khoa, Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An 

Bệnh Parkinson là bệnh lý thoái hóa hệ thần kinh thường gặp ở người lớn tuổi. Bên cạnh việc điều trị bằng thuốc để cải thiện tình trạng bệnh, người nhà cần lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân Parkinson cụ thể, chu đáo sẽ giúp nâng cao chất lượng cuộc sống và kéo dài sự tự chăm sóc của người bệnh.

1. Bệnh Parkinson là gì?

 Bệnh Parkinson là một bệnh lý thoái hóa hệ thần kinh, biểu hiện bởi các triệu chứng (giảm động, run, cứng, mất ổn định tư thế) và các triệu chứng ngoài vận động.

 Bệnh thường khởi phát từ độ tuổi 60, xu hướng tăng dần theo tuổi. Bệnh tiến triển nghiêm trọng dần và phải điều trị suốt đời, gồm liệu pháp dùng thuốc và không dùng thuốc.

2. Triệu chứng nhận biết bệnh Parkinson

Triệu chứng về vận động

– Run: Là triệu chứng rất hay gặp, run có thể cả ở tay lẫn chân. Thường run sẽ rõ hơn khi nghỉ ngơi.  Nó trái ngược với chứng run vô căn hoặc run do bệnh tiểu não.

– Cứng đờ các cơ bắp: Khó quay cổ, xoay người, khó trở mình khi nằm trên giường và làm những cử động khéo léo của các ngón tay. Nét mặt đờ đẫn, ít biểu lộ cảm xúc như người bình thường. 

– Chậm vận động: Người bị Parkinson rất khó bắt đầu các cử động của mình, mọi việc đều làm rất chậm chạp ví dụ như: cài, mở khuy áo, xỏ giầy dép, cắt gọt trái cây. Chữ viết nhỏ dần và viết chậm.

– Rối loạn giữ thăng bằng: Người bệnh khó khăn khi ngồi xuống hoặc đứng dậy khỏi ghế, xoay trở dễ bị té, khi đi dễ bị ngã. Dáng người đi hơi còng xuống hoặc đầu hướng về phía trước.

Triệu chứng không thuộc về vận động

– Thay đổi về giọng nói: Giọng nói nhỏ và khó nghe.

– Rối loạn giấc ngủ: Mất ngủ về đêm, thường cảm thấy khó ngủ, hay gặp ác mộng.

– Khuôn mặt ít biểu cảm: ít biểu lộ các cảm xúc như buồn vui, giận dữ hay chán nản…

– Táo bón: có thể xuất hiện từ rất sớm. Đó là do bệnh làm ảnh hưởng đến hệ thần kinh tự chủ, làm giảm nhu động ruột và dẫn đến gây ra táo bón.

– Thay đổi về khứu giác: Bệnh parkinson có thể làm tổn thương khứu giác, khiến người bệnh mất dần khả năng nhận biết mùi, ngửi mùi vị không chính xác.

3. Lập chế độ chăm sóc cho bệnh nhân Parkinson

Chế độ chăm sóc bệnh nhân Parkinson không chỉ phụ thuộc vào chế độ dinh dưỡng mà còn phải tập trung cả vào cường độ luyện tập cũng như môi trường sống. Cụ thể như sau:

• Tạo dựng môi trường sinh hoạt an toàn

Các triệu chứng Parkinson lâu dần sẽ khiến người bệnh tăng nguy cơ vấp ngã. Vì vậy người thân cần chú ý hơn về môi trường sống của người bệnh thông qua việc:

– Sử dụng thảm trải sàn: nhằm giúp giảm nguy cơ trơn trượt. Ngoài ra có thể thay thế bằng lát đá chống trơn hay lát sàn gỗ.

– Hệ thống đèn và dây điện: Đảm bảo các hệ thống công tắc nằm trong tầm với của người bệnh. Bên cạnh đó, cần cố định các loại dây điện tránh nguy cơ rơi hoặc khiến người bệnh té ngã.

– Sắp xếp đồ đạc: cần sắp xếp hợp lý để thuận tiện cho người bệnh và thiết bị hỗ trợ có thể di chuyển.

– Hạn chế các loại đồ dùng không cần thiết như: bình hoa lớn, tượng,… ở lối đi chính.

– Phòng ngủ: cần lắp đặt thêm các thanh chắn hay tay cầm an toàn cạnh khung giường để có thể hỗ trợ người bệnh di chuyển.

– Khu vực phòng ăn: cần bố trí đồ dùng thường sử dụng trong tầm với của người bệnh.

– Phòng tắm: đây là nơi có khả năng trượt ngã khá cao. Vì vậy cần chú ý đảm bảo an toàn bằng việc lắp đặt các thanh vịn cạnh bồn rửa mặt, bồn tắm hay bồn cầu.

• Chăm sóc người bệnh Parkinson qua chế độ ăn uống

Đối với người bệnh Parkinson cần tăng cường bổ sung các loại thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, omega-3, vitamin.

– Chất chống oxy hóa: nhóm thực phẩm này sẽ ức chế các gốc tự do, làm ổn định dopamine trong não và ngăn chặn sự phát triển của parkinson. Chất chống oxy hóa có trong các loại rau củ quả nhiều màu như: súp lơ, cà chua, đậu đỏ, việt quất, dâu tây, lựu,…

– Omega-3: đây là dưỡng chất vô cùng cần thiết nhằm cải thiện đáng kể các triệu chứng của bệnh Parkinson. Omega-3 thường chứa trong các loại cá béo như: cá ngừ, cá trích, cá hồi, cá thu,… hay các loại hạt: hạt lanh, hạt chia, óc chó,…

– Vitamin và khoáng chất. Người bệnh cần tăng cường bổ sung các loại vitamin C, canxi, magie,… để cải thiện các triệu chứng run, yếu cơ, trầm cảm,…

Bên cạnh đó, cũng cần hạn chế những loại thực phẩm như:

– Protein: Thực phẩm chứa nhiều protein sẽ làm giảm quá trình hấp thụ các loại thuốc điều trị bệnh. Bạn nên hạn chế ăn các loại thịt, tăng cường sử dụng protein có trong cá và các loại đậu.

– Chất béo bão hòa: không sử dụng các loại thực phẩm như nội tạng động vật, đồ chiên rán, đồ ăn chế biến sẵn, đồ ăn đóng hộp. Đây chính là lý do khiến các gốc tự do gây thoái hóa tế bào thần kinh tăng lên đẩy mạnh tốc độ phát triển bệnh.

– Muối, đường. Việc sử dụng quá nhiều loại gia vị này sẽ làm mất cân bằng natri gây tình trạng thừa cân, béo phì.

– Cồn, các chất kích thích như: rượu, bia, thuốc lá là những nguyên nhân làm đẩy mạnh sự phát triển bệnh.

• Duy trì vận động đối với bệnh nhân Parkinson

Nên dành ra từ 30-50 phút/ngày để luyện tập cho người bệnh giúp giảm các cơn run, cơ cúng và đi lại vận động dễ hơn.

Người bệnh Parkinson có thể tham gia các môn thể thao nhẹ nhàng như: đi bộ, yoga, đạp xe,…

– Đi bộ: là một trong những biện pháp được cho là tốt nhất trong luyện tập, giúp sự linh hoạt của cơ thể được tăng lên.

– Tập “đi” ở thế ngồi. Người bệnh ngồi ghế có tựa và nhấc đầu gối trái phải lên cao như đi bộ.

– Tập kéo vai. Người bệnh ngồi thẳng lưng rồi để hai tay về trước, khuỷu tay và bàn tay áp sát lại. Sau đó đưa dần dần hai tay sang hai bên càng xa càng tốt.

– Đứng lên và ngồi xuống: nên chọn những loại ghế tựa có tay vịn và chỗ ngồi chắc chắn. Khi đứng lên phải nghiêng người về phía trước và vịn hai tay vào bờ ghế để đẩy lên. Khi muốn ngồi xuống, xoay lưng về phía ghế, nghiêng người về phía trước rồi từ từ ngồi xuống và dùng hai tay vịn trên tay nắm của ghế.

🏥BỆNH VIỆN HỮU NGHỊ ĐA KHOA NGHỆ AN
🏆Chất lượng hàng đầu – Phát triển chuyên sâu – Nâng tầm cao mới
🛣️Địa chỉ: Km5, Đại lộ Lê Nin, TP Vinh, Nghệ An
🌎Website: www.bvnghean.vn
🌍Facebook: bvhndknghean
☎️☎️TỔNG ĐÀI CSKH + ĐẶT LỊCH KHÁM: 1900.8082 – 0886.234.222, Thời gian đặt lịch khám từ Thứ 2 đến Thứ 6