Khoa Nội A, Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An 

Thiếu máu cơ tim là một trong những bệnh lý tim mạch phổ biến, có tỷ lệ mắc bệnh và tử vong cao. Việc nhận thức sớm về tình trạng mắc bệnh góp phần phát hiện sớm, điều trị hiệu quả và giảm thiểu những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.

1. Dấu hiệu nhận biết bệnh tim thiếu máu cục bộ:

Triệu chứng điển hình của bệnh tim thiếu máu cục bộ là đau thắt ngực có thể xảy ra hằng ngày hoặc thi thoảng mới xuất hiện, với đặc điểm như sau:  

  – Đau tức ngực trái lan lên cánh tay trái, lưng, cổ, hàm

  – Các triệu chứng xảy ra thường xuyên hơn khi gắng sức hoặc làm việc nặng

  – Cơn đau thường diễn ra trong thời gian ngắn (thường dưới 15 phút)

  – Có thể kèm theo đầy hơi, khó tiêu, khó thở, mệt mỏi

  Với người cao tuổi có khi không có bất kỳ dấu hiệu hay triệu chứng nào (tình trạng này còn được gọi là thiếu máu cơ tim thầm lặng).

2. Dịch tễ bệnh lý

Bệnh thiếu máu cơ tim là một trong các nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn phế ở các nước phát triển và đang phát triển. Theo số liệu của Tổ chức Y tế thế giới năm 2019 tử vong do bệnh tim thiếu máu cục bộ chiếm khoảng 12%. Tại Việt Nam ước tính có 31% trường hợp tử vong là do bệnh tim mạch, trong đó hơn nửa là do bệnh thiếu máu cơ tim.

3. Chế độ dinh dưỡng

  – Hạn chế lượng muối: Muối có thể gây tăng giữ nước và gây tăng huyết áp

  – Giảm đồ ngọt và chất béo bão hòa: Khi ăn quá nhiều đồ ngọt có thể tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và béo phì

  – Người mắc bệnh tim thiếu máu cục bộ nên ưu tiên ăn ngũ cốc nguyên hạt, khoai, gạo lứt và hạn chế đường từ các nguồn đồ ngọt như bánh kẹo, nước ngọt có gas.

  – Tăng cường rau xanh và hoa quả tươi: Là nguồn chất xơ phong phú, cung cấp các vitamin và khoáng chất lành mạnh cho tim và toàn bộ cơ thể.

  – Chọn sữa ít béo, không hoặc tách chất béo: như sữa đậu nành, sữa chua không béo và phô mai ít béo…

  – Xem xét bổ sung Omega-3: là chất có lợi cho tim mạch. Omega-3 giúp giảm triglycerid máu, giảm sự hình thành mảng xơ vữa, chủ yếu có trong các loại cá hồi, cá thu, cá trích, cá mòi và cá ngừ.

4. Chế độ sinh hoạt và luyện tập đối với người mắc bệnh tim thiếu máu cục bộ

  –  Đi bộ: đi hơi nhanh, hơi rảo bước để cho mạch nhanh lên. Sau đó thong thả đi chậm. Có thể đi bộ nhiều lần trong ngày. Mỗi ngày rảo đi bộ 30 – 60 phút.

  – Chạy: nên bắt đầu chạy chậm, sau đó nhanh dần nhưng vừa sức và đều đặn. Khi thấy mệt thì chạy chậm dần lại trước khi ngừng hẳn. Những buổi tập đầu tiên nên chạy những quãng đường ngắn, vài trăm mét hoặc người yếu thì vài chục mét, nhưng sau đó sẽ tăng dần lên. Có thể mỗi tuần chỉ chạy ba – bốn lần, với điều kiện tổng số chiều dài quãng đường được nâng dần lên.

  – Khí công, yoga: có tác dụng rất tốt đối với sức khỏe toàn thân, đặc biệt là tim mạch vì nó ảnh hưởng tốt đến tâm lý, tạo sự lạc quan và tự tin cho người tập.

  – Để không sợ tập quá sức, bạn cần đảm bảo thực hiện tốt khâu khởi động và hồi tĩnh. Cần chú ý nhịp tim và huyết áp. Nên tiến hành đo nhịp tim và huyết áp trước mỗi lần vận động, trong khi tập luyện với lượng vận động cao nhất và 2 phút sau khi dừng tập, lấy đó làm các chỉ tiêu để đánh giá lượng vận động với phản ứng của cơ thể.

  – Loại bỏ các yếu tố nguy cơ khác: Thuốc lá, rượu bia, cà phê…, giảm cân ở các người bênh béo phì, tránh các stress, hạn chế các thuốc giữ nước: Corticoid, NSAID…

5. Những lưu ý khi theo dõi, chăm sóc người bị bệnh tim thiếu máu cục bộ

    – Chú ý theo dõi các triệu chứng: Gia đình và người chăm sóc cần chú ý đến các triệu chứng bất thường của người bệnh như đau ngực, khó thở, mệt mỏi hoặc phù nề. Khi phát hiện các dấu hiệu này, cần đưa người bệnh đến bệnh viện ngay lập tức.

  – Tạo môi trường thoải mái, lành mạnh để giảm căng thẳng cho người bệnh trong cuộc sống hàng ngày. Tình trạng stress kéo dài khiến thần kinh căng thẳng, kéo theo nguy hại đến rất nhiều cơ quan trong cơ thể, trong đó có hệ tim mạch.

  – Hỗ trợ tinh thần: Người bệnh cần được hỗ trợ tinh thần để vượt qua khó khăn trong quá trình điều trị. Gia đình và người thân nên động viên, khích lệ người bệnh, tạo môi trường sống thoải mái và tránh gây áp lực hoặc căng thẳng cho người bệnh.

  – Thường xuyên nhắc nhở hoặc đưa người bệnh kiểm tra sức khỏe định kỳ, thực hiện đúng chỉ dẫn từ bác sĩ điều trị, duy trì thói quen sinh hoạt và ăn uống khoa học để hạn chế tối đa được những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

6. Dự phòng biến chứng

Việc thực hiện một lối sống khoa học chính là một bước quan trọng giúp góp phần ngăn ngừa và cải thiện các triệu chứng của bệnh tim thiếu máu cục bộ:

– Ưu tiên sử dụng các loại chất béo chưa bão hòa, các loại dầu thực vật. Hạn chế đồ ngọt và chất béo bão hòa.

– Tăng cường rau xanh và hoa quả tươi.

– Thường xuyên vận động, tập thể dục.

– Tránh xa các yếu tố nguy cơ gây trầm trọng hơn triệu chứng bệnh, đặc biệt là thuốc lá, rượu bia và các chất kích thích.

– Người bệnh cần kiểm soát cân nặng ở mức hợp lý.

+ Người bệnh cần tuân thủ đúng hướng dẫn điều trị của bác sĩ, bao gồm việc uống thuốc đúng giờ, đúng liều lượng.

– Người bệnh có nguy cơ cao bị bệnh tim thiếu máu cục bộ cần đến bệnh viện kiểm tra sức khỏe định kỳ

Thiếu máu cục bộ là bệnh lý tim mạch nguy hiểm nhưng có thể kiểm soát và phòng ngừa hiệu quả nếu được chăm sóc đúng cách. Bằng cách duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn, quản lý stress và tuân thủ điều trị của bác sĩ, người bệnh có thể cải thiện sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ biến chứng.