Tổ chức y tế thế giới (WHO) định nghĩa “Một mũi tiêm an toàn là mũi tiêm không gây hại cho người được tiêm, không để nhân viên y tế bị tổn thương và không tạo ra nguy cơ cho cộng đồng”, WHO cũng khẳng định an toàn tiêm là yếu tố cốt lõi của chăm sóc y tế. Số liệu cho thấy tổng số mũi tiêm hàng năm trên toàn thế giới ước tính đạt khoảng 16 tỷ mũi, trung bình khoảng 43,8 triệu mũi tiêm mỗi ngày. Tại Việt Nam chưa có số liệu thống kê chính xác, tuy nhiên hầu hết các cơ sở y tế sử dụng kỹ thuật tiêm là giải pháp phổ biến với mục đích điều trị, chẩn đoán và phòng bệnh, bệnh viện Hữu Nghị đa khoa Nghệ An không là ngoại lệ.

Mũi tiêm đưa thuốc, hoá chất, dinh dưỡng đến cho người bệnh qua các đường tĩnh mạch, bắp thịt, dưới da, trong da,… Người thực hiện mũi tiêm là các điều dưỡng, hộ sinh, kỹ thuật viên đã được đào tạo kiến thức và thực hành. Tuy nhiên hoạt động này tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho người bệnh, nhân viên y tế và cộng đồng như:

Nguy cơ đối với người bệnh

– Nhiễm trùng tại chỗ: Áp xe, viêm mô tế bào do tiêm không đảm bảo vô khuẩn.

– Nhiễm trùng toàn thân: Nhiễm khuẩn huyết, sốc nhiễm trùng nếu vi khuẩn vào máu.

– Tai biến do kỹ thuật sai: Tổn thương thần kinh, mạch máu, hoại tử mô do tiêm sai vị trí.

– Phản ứng thuốc: Dị ứng, sốc phản vệ khi không kiểm tra kỹ tiền sử và hướng dẫn theo dõi.

Giảm hiệu quả điều trị: Do thuốc không được đưa đúng đường, đúng liều, đúng vị trí.

Nguy cơ đối với nhân viên y tế

– Phơi nhiễm nghề nghiệp: Kim tiêm đâm phải gây lây truyền các bệnh nguy hiểm như HIV, viêm gan B, viêm gan C.

– Stress nghề nghiệp: Do lo sợ tai biến xảy ra khi không đảm bảo kỹ thuật.

Nguy cơ đối với cộng đồng và hệ thống y tế

– Lây truyền bệnh qua tiêm chích: Sử dụng chung hoặc tái sử dụng bơm kim tiêm không tiệt khuẩn có thể gây bùng phát dịch HIV, viêm gan B, viêm gan C.

– Gia tăng kháng kháng sinh: Do nhiễm trùng từ tiêm không an toàn phải điều trị kháng sinh.

– Tăng chi phí y tế: Tốn kém cho xử trí biến chứng, điều trị nhiễm trùng.

– Mất niềm tin của người dân: Làm suy giảm uy tín cơ sở y tế và ngành y.

Thấy được các nguy hại trên, trong thời gian qua Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ an đã, đang thực hiện các giải pháp đồng bộ với mục đích mang đến mũi tiêm an toàn cho người bệnh, tạo dựng môi trường làm việc an toàn cho nhân viên y tế và góp phần an toàn cộng đồng như sau:

1. Giảm thiểu tối đa mũi tiêm đến cho người bệnh, kêu gọi các bác sĩ điều trị sử dụng thuốc viên trong điều trị với phương châm “chỉ sử dụng thuốc tiêm khi dùng thuốc bằng đường uống thất bại”. Đặc biệt đối với các khoa phẫu thuật sử dụng kháng sinh dự phòng trong điều trị cho người bệnh có chỉ định phẫu thuật.

2. Chuẩn hóa quy trình kỹ thuật tiêm 2 năm/ lần, các quy trình kỹ thuật được bệnh viện cập nhật để phù hợp với xu thế và đảm bảo tính vô khuẩn, an toàn trong thực hành mũi tiêm cho người bệnh. Thực hiện nghiêm túc “5 đúng” trong dùng thuốc, áp dụng bảng checklist tiêm an toàn để giảm thiểu sai sót, đặc biệt là hoạt động theo dõi và xử trí sau tiêm; thiết lập báo cáo sự cố hiệu quả trong dùng thuốc cho người bệnh.

3. Nâng cao năng lực và trách nhiệm của điều dưỡng, hộ sinh, kỹ thuật viên bằng các lớp đào tạo cập nhật kiến thức, thực hành tiêm an toàn, phát hiện và xử trí phản vệ, các tai biến; phân loại rác thải; nhấn mạnh đạo đức nghề nghiệp đặc biệt là tuân thủ vô khuẩn trong thực hiện quy trình tiêm cho người bệnh.

4. Đảm bảo cơ sở vật chất, phương tiện thực hành quy trình tiêm an toàn.

– Bệnh viện trang bị hệ thống xe tiêm đa năng, an toàn cho điều dưỡng hàng năm, năm 2025 trang bị 35 xe, nâng tổng số lượng xe phục vụ cho hoạt động tiêm truyền người bệnh hiện có lên 212 xe tiêm.

– Trang bị đầy đủ phương tiện dự phòng phản vệ trên các xe tiêm.

5. Quản lý chất lượng, giám sát và tăng cường truyền thông về tiêm an toàn.

– Tổ chức đánh giá tuân thủ quy trình tiêm an toàn tới từng cá nhân điều dưỡng với các hình thức giám sát chéo, định kỳ, đột xuất từ điều dưỡng trưởng các khoa và hệ thống quản lý như phòng Điều dưỡng, hội đồng Điều dưỡng và Chi hội Điều dưỡng.

– Phối hợp với Ban truyền thông tích cực tuyên truyền nội dung về tiêm an toàn tới người bệnh, thân nhân người bệnh thông qua các góc truyền thông, qua phương tiện truyền thông tại bệnh viện, đặc biệt là vai trò của người điều dưỡng, hộ sinh, kỹ thuật viên hướng dẫn người bệnh tham gia vào hoạt động tiêm an toàn.

Trong thực hành chăm sóc của điều dưỡng, an toàn tiêm không chỉ là một yêu cầu chuyên môn, mà còn là thước đo chất lượng dịch vụ y tế. Khi điều dưỡng thực hiện đúng quy trình, người bệnh, thân nhân hợp tác chặt chẽ, thì mũi tiêm mới thật sự an toàn, hiệu quả. Đây không chỉ là trách nhiệm nghề nghiệp của đội ngũ điều dưỡng, mà còn là yếu tố góp phần xây dựng niềm tin của cộng đồng đối với bệnh viện, tạo nền tảng vững chắc cho công tác chăm sóc, bảo vệ sức khỏe người dân.