1. Mày đay cấp là gì?

Mày đay cấp là tình trạng xuất hiện các sẩn phù, mảng đỏ, ngứa, có thể nổi ở bất kỳ vùng da nào. Các tổn thương thường thoáng qua, biến mất trong vòng 24 giờ, nhưng bệnh có thể kéo dài đến 6 tuần nếu không được điều trị thích hợp. Đây là một phản ứng quá mẫn của cơ thể – thường liên quan đến giải phóng histamin từ tế bào mast dưới da.

 2. Nguyên nhân thường gặp

Mày đay cấp có thể xuất hiện do nhiều yếu tố, trong đó phổ biến nhất là:

– Thức ăn: hải sản (tôm, cua, cá biển), trứng, sữa, đậu phộng, các thực phẩm lên men, phụ gia, phẩm màu…

– Thuốc: kháng sinh (penicillin, cephalosporin), thuốc giảm đau chống viêm (NSAIDs), thuốc hạ sốt, vaccine…

– Côn trùng đốt: ong, muỗi, kiến…

– Yếu tố vật lý: thay đổi nhiệt độ, ánh nắng, gió lạnh, áp lực, nước, rung động.

– Nhiễm khuẩn hoặc virus: đặc biệt ở trẻ nhỏ sau cảm cúm, viêm họng, tiêu chảy.

– Nguyên nhân khác: stress, rượu bia, hoặc không tìm được nguyên nhân (mày đay vô căn).

 3. Triệu chứng nhận biết

– Xuất hiện nốt sẩn phù, mảng đỏ, ngứa, có thể lan rộng khắp người.

– Tổn thương biến mất trong vài giờ hoặc vài ngày, nhưng có thể xuất hiện lại ở vị trí khác.

– Một số trường hợp kèm phù môi, mí mắt, bộ phận sinh dục, tay, chân, họng (phù Quincke); đây là dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay.

– Trong trường hợp nặng, có thể khó thở, tụt huyết áp, sốc phản vệ; đây là tình trạng cấp cứu y tế khẩn cấp.

 4. Cách xử trí và điều trị

– Ngưng ngay tác nhân nghi ngờ (thuốc, thực phẩm, hóa chất…).

– Dùng thuốc kháng histamin giúp giảm ngứa và sẩn phù.

– Trong trường hợp nặng, bác sĩ có thể kê thêm corticoid ngắn ngày hoặc tiêm thuốc chống dị ứng.

– Nếu có phù họng, khó thở, tụt huyết áp → đưa bệnh nhân đi cấp cứu ngay lập tức, để được xử trí theo phác đồ phản vệ.

 5. Phòng ngừa tái phát

– Ghi nhớ và tránh tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng đã xác định.

– Ăn uống lành mạnh: hạn chế thực phẩm dễ gây dị ứng, rượu bia, đồ cay nóng.

– Dưỡng ẩm da, tránh cào gãi làm trầy xước.

– Ngủ đủ giấc, giảm stress – vì căng thẳng có thể kích hoạt phản ứng dị ứng.

– Khám bác sĩ chuyên khoa Dị ứng – Miễn dịch lâm sàng nếu mày đay tái phát nhiều lần hoặc kéo dài quá 6 tuần.

 6. Khi nào cần đi khám ngay?

– Mày đay lan nhanh, kèm khó thở, sưng môi, sưng lưỡi, chóng mặt, tụt huyết áp.

– Không đáp ứng với thuốc kháng histamin thông thường.

– Mày đay tái phát nhiều lần hoặc kéo dài > 6 tuần.

 “Mày đay cấp là phản ứng dị ứng thường gặp và có thể kiểm soát tốt nếu được xử trí đúng cách. Tuy nhiên, người bệnh tuyệt đối không nên tự ý dùng thuốc kéo dài hay truyền dịch, tiêm corticoid không rõ chỉ định. Hãy đến khám bác sĩ chuyên khoa Dị ứng Miễn dịch Lâm sàng để được tư vấn chính xác nguyên nhân và hướng điều trị an toàn nhất.”