1. Tinh

Tinh là vật chất cấu tạo nên cơ thể và nuôi dưỡng cơ thể. Trong quá trình hoạt động sinh lý luôn bị tiêu hao và luôn được bổ sung, nhờ đó mà duy trì được cuộc sống.

Nguồn gốc của tinh:

Tinh là thứ cùng đến với cuộc sống, bẩm thụ tiên thiên, là vật chất bắt đầu của sinh mệnh cho nên thiên Bản thần sách Linh khu nói: “cái đến với sự sống gọi là tinh”. Tinh của nam và nữ hợp với nhau có thể cấu tạo nên thân hình. Cơ thể sau khi sinh ra từ thứ tinh đó nhờ sự dinh dưỡng của chất tinh vi trong đồ ăn thức uống mà được nuôi dưỡng không ngừng, cơ thể ngày càng phát triển to lớn nên thứ vật chất bắt nguồn từ đồ ăn thức uống cổ nhân cũng gọi là tinh. Để dễ cho sự trình bày người sau mới đem thứ tinh dinh dưỡng do đồ ăn thức uống hóa sinh gọi là tinh hậu thiên, đem thứ tinh cùng đến với sự sống gọi là tinh tiên thiên.

Tinh là vật chất cơ bản cấu tạo nên các tổ chức cơ quan lục phủ ngũ tạng của cơ thể. Tinh của tạng phủ được phát triển nuôi sống dần dần mà dồi dào rồi quy vào thận mà hóa sinh ra từ thứ tinh sinh dục. Thiên thượng cổ Thiên chân luận sách Tố Vấn nói: “thận chủ thủy, nhận lấy tinh của lục phủ ngũ tạng mà giữ lấy cho nên ngũ tạng thịnh thì tinh khí dồi dào”.

Công năng của tinh:

Tinh có sức sống dồi dào, là vật chất cơ bản cấu tạo nên tất cả các tổ chức, cơ quan trong cơ thể nên gọi là chân âm, đồng thời là cơ sở vật chất của nguyên khí toàn thân nên gọi là nguyên âm. Nguyên âm chẳng những đủ sức sinh sản, sinh trưởng và phát dục mà còn có thể chống lại sự kích thích của những nhân tố không tốt, chống lại bệnh tật. Thiên Kim chân ngôn luận sách Tố Vấn nói: “Tinh là nguồn gốc của thân thể cho nên giữ được tinh thì mùa xuân không bị bệnh ôn”. Nếu cơ sở vật chất của nguyên dương là nguyên âm hoạt động kém thì sức đề kháng bị giảm sút, dễ bị tà khí xâm phạm và phát sinh ra bệnh.

Tóm lại, tinh là cơ sở của sự sống, tinh đầy đủ thì sức sống mạnh, có thể sinh con, thích ứng được sự thay đổi của hoàn cảnh, chống chọi được những kích thích của những nhân tố không tốt. Tinh thiếu thì sức sống giảm sút, khó có con, sự thích ứng hoàn cảnh và chống đỡ bệnh tật cũng giảm sút.

2. Huyết

Huyết là chất quan trọng để duy trì sự sống, nuôi dưỡng thân thể, tuần hoàn trong mạch dưới tác động của tâm (tâm chủ huyết mạch) và sự hỗ trợ của phế (phế chủ khí).

Nguồn sinh hóa của huyết:

• Đồ ăn thức uống vào vị hóa thành thứ tinh vi, thông qua sự vận hóa của tỳ dồn vào mạch thành huyết. Thiên Quyết kết luận sách Linh khu nói: “Trung tiêu thụ khí, giữ lấy chất tinh vi biến hóa ra đỏ gọi là huyết”.
• Thận tinh sinh tủy, tủy sinh huyết.

Công năng của huyết:

Huyết dịch theo đường mạch đi đến ngũ tạng lục phủ, chân tay, các khớp để nuôi dưỡng cơ thể duy trì sự sống. Nếu tuần hoàn của huyết dịch bị trở ngại thì da không được huyết dịch nuôi dưỡng đầy đủ sẽ có chứng tê bì. Chân tay không được huyết dịch nuôi dưỡng đầy đủ thì chân tay lạnh, nặng thì gây liệt, không vận động tốt.

Vì thế huyết là vật chất quan trọng để duy trì sự sống của cơ thể. Huyết vận hành không ngừng thì ngũ tạng, lục phủ, da, lông, cân, xương mới được dinh dưỡng đầy đủ và hoạt động bình thường.