Viêm màng não (VMN) là một bệnh lý nghiêm trọng gây viêm ở màng bao quanh não và/hoặc tủy sống, được xếp vào nhóm cứu nội khoa nguy hiểm. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, VMN có thể dẫn đến tử vong hoặc để lại di chứng nặng nề. Theo báo cáo Gánh nặng bệnh tật toàn cầu (GBD) năm 2016, trên thế giới mỗi năm có khoảng 2,82 triệu ca mắc mới VMN với hơn 318.000 ca tử vong, trong đó Việt Nam đứng thứ ba tại khu vực Đông Nam Á với 25.543 ca mắc mới và 909 ca tử vong.

Nguyên nhân gây bệnh VMN rất đa dạng, bao gồm nhiều loại tác nhân gây bệnh khác nhau. Về mặt vi khuẩn, các tác nhân thường gặp gồm Streptococcus pneumoniae, Neisseria meningitidis, Haemophilus influenzae và Streptococcus agalactiae, Mycobacterium tuberculosis, Salmonella, Listeri. Đối với VMN do virus, các tác nhân phổ biến bao gồm Enterovirus (EV), Herpes Simplex Virus (HSV), Varicella-zoster (VZV) và virus quai bị. Ngoài ra VMN còn có thể được gây nên bởi nấm Cryptococcus, ký sinh trùng như Amoeba hoặc loài giun tròn ký sinh ở phổi chuột Angiostrongylus cantonensis hoặc một số nguyên nhân chưa rõ khác.

Viêm màng não do virus hoặc vi khuẩn có thể có những triệu chứng lâm sàng tương tự nhau. Trong giai đoạn đầu của nhiễm trùng, không có các chỉ số lâm sàng đáng tin cậy để phân biệt giữa hai loại tác nhân này, vì vậy tất cả các trường hợp nghi ngờ đều được chuyển đến cơ sở y tế để xét nghiệm. Mức độ nghiêm trọng và phương pháp điều trị phù hợp phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Đặc biệt, viêm màng não do vi khuẩn cần được điều trị kháng sinh ngay lập tức. Trong khi đó, viêm màng não do virus từ lâu được xem là bệnh lành tính và tự khỏi với tiên lượng tốt. Tuy nhiên, có một số nghiên cứu gần đây cho thấy VMN do virus để lại di chứng thần kinh tâm thần lâu dài như lo âu, trầm cảm và rối loạn chức năng nhận thức thần kinh. Mặc dù bệnh nhân bị viêm màng não do vi khuẩn ban đầu có triệu chứng bệnh nặng hơn, nhu cầu chăm sóc đặc biệt và tử vong cao hơn, nhưng về lâu dài, tất cả bệnh nhân bị viêm màng não, do vi-rút và vi khuẩn, đều có di chứng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, bao gồm các vấn đề đáng kể về trí nhớ và sức khỏe tâm thần.

Việc xác định nguyên nhân gây viêm màng não là rất quan trọng để nâng cao chất lượng điều trị lâm sàng, bao gồm cả việc giảm lạm dụng kháng sinh và thuốc kháng virus không cần thiết. Bệnh nhân nghi ngờ viêm màng não do virus thường được điều trị bằng kháng sinh trước khi loại trừ khả năng viêm màng não do vi khuẩn, điều này có thể dẫn đến việc sử dụng kháng sinh kéo dài và làm tăng thời gian nằm viện.

Năm 2023, Bệnh viện đã triển khai kỹ thuật PCR đa tác nhân là kỹ thuật sinh học phân tử mới với nhiều hiệu quả vượt trội được áp dụng trong chẩn đoán VMN giúp xác định các nguyên nhân là virus gây bệnh thường gặp. Bộ Allplex™ Meningitis Panel Assays của Seegene là giải pháp xét nghiệm hiện đại ứng dụng công nghệ Real-time RT-PCR một bước giúp phát hiện và định danh đồng thời 18 tác nhân gây viêm màng não, bao gồm 12 virus và 6 vi khuẩn chỉ trong một lần xét nghiệm. Bộ xét nghiệm được thiết kế thành ba panel riêng biệt: hai panel phát hiện virus (HSV-1, HSV-2, VZV, EBV, CMV, HHV-6, HHV-7, Parvovirus B19, Mumps virus, Adenovirus, Enterovirus, Parechovirus) và một panel phát hiện vi khuẩn (Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae, Listeria monocytogenes, Neisseria meningitidis, Group B Streptococcus, Escherichia coli K1). Với khả năng kiểm soát toàn bộ quy trình, tự động phân tích kết quả bằng phần mềm Seegene Viewer, và độ tin cậy cao, Allplex™ Meningitis Panel Assays là công cụ đột phá hỗ trợ bác sĩ xác định nhanh nguyên nhân viêm màng não, từ đó đưa ra phác đồ điều trị chính xác và kịp thời, góp phần nâng cao hiệu quả chăm sóc bệnh nhân.

—————————————————————————————————————————————————————————————————-

Khoa Di truyền và Sinh học phân tử – Bệnh viện Hữu Nghị Đa khoa Nghệ An

– Địa chỉ: Km5, Đại lộ Lê nin, phường Vinh Phú, tỉnh Nghệ An

– Điện thoại: 0867.802.848

– Website: https://bvnghean.vn