Khoa Phẫu thuật tim mạch lồng ngực, Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An 

1. Thông liên nhĩ là gì?

Thông liên nhĩ (Atrial Septal Defect – ASD) là một dị tật tim bẩm sinh, trong đó có một lỗ bất thường giữa hai buồng nhĩ (tâm nhĩ phải và tâm nhĩ trái) của tim. Bình thường, hai buồng nhĩ được ngăn cách hoàn toàn bởi vách liên nhĩ. Khi tồn tại lỗ thông, máu giàu oxy từ nhĩ trái có thể chảy ngược sang nhĩ phải, làm tăng lượng máu đến phổi và gây quá tải cho tim phải.

2. Vì sao người lớn mới phát hiện bệnh lý này?

Ở nhiều trường hợp, lỗ thông liên nhĩ có thể không gây triệu chứng rõ ràng khi còn nhỏ và bị bỏ sót trong chẩn đoán. Một số người chỉ phát hiện bệnh khi đã trưởng thành, thậm chí đến trung niên hoặc lớn tuổi – khi bệnh bắt đầu xuất hiện biến chứng.

3. Những dấu hiệu cảnh báo bệnh ở người lớn

  Người lớn mắc thông liên nhĩ có thể gặp một hoặc nhiều biểu hiện sau:

– Khó thở khi gắng sức.

– Mệt mỏi kéo dài, giảm khả năng vận động.

– Đánh trống ngực, hồi hộp.

– Tăng nguy cơ đột quỵ não.

– Suy tim phải, phù chân, gan to.

– Tăng áp động mạch phổi – biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị.

4. Chẩn đoán bệnh

– Chẩn đoán xác định bệnh khá đơn giản. Thông liên nhĩ có thể được phát hiện bằng siêu âm tim.
– Đây là các phương pháp không xâm lấn, an toàn và dễ tiếp cận tại các cơ sở y tế. Bên cạnh đó, việc chẩn đoán giai đoạn bệnh đôi khi là cần thiết, trong trường hợp này bệnh nhân cần làm thông tim chẩn đoán.

5. Biến chứng nếu không điều trị đúng

– Đột quỵ (tai biến mạch máu não)

 Do tồn tại luồng thông từ phải sang trái (hoặc hai chiều) trong một số trường hợp, cục máu đông có thể bỏ qua phổi (nơi thường lọc cục máu đông) và đi trực tiếp lên não, gây đột quỵ tắc mạch nghịch thường (paradoxical embolism). Đây là một trong những biến chứng nguy hiểm và có thể là biểu hiện đầu tiên dẫn đến phát hiện bệnh.

– Rối loạn nhịp tim

 Do giãn nhĩ phải và nhĩ trái kéo dài, làm thay đổi cấu trúc và dẫn truyền điện tim. Thường gặp là rung nhĩ (atrial fibrillation), cuồng nhĩ (atrial flutter). Những rối loạn nhịp này gây mệt mỏi, khó thở, hồi hộp và tăng nguy cơ đột quỵ cũng như suy tim.

– Suy tim phải

Do tăng lưu lượng máu từ nhĩ trái sang nhĩ phải, gây giãn thất phải và giảm chức năng co bóp tim phải. Dẫn đến ứ huyết ngoại biên: phù chân, gan to, cổ nổi tĩnh mạch, mệt mỏi.

– Tăng áp động mạch phổi (pulmonary hypertension)

Tình trạng tăng lưu lượng máu đến phổi kéo dài làm tổn thương mạch máu phổi, dẫn đến tăng sức cản và áp lực động mạch phổi. Đây là biến chứng rất nghiêm trọng và có thể không hồi phục nếu phát hiện muộn.

– Hội chứng Eisenmenger (biến chứng nặng, giai đoạn cuối)

 Khi áp lực động mạch phổi vượt áp lực hệ thống, luồng thông sẽ đảo chiều (từ phải sang trái), máu thiếu oxy trộn vào tuần hoàn toàn thân, gây tím tái, ngón tay dùi trống, đa hồng cầu. Bệnh không còn khả năng phẫu thuật hoặc can thiệp đóng lỗ thông,

– Viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn

Mặc dù hiếm hơn so với một số dị tật tim khác, bệnh nhân ASD vẫn có nguy cơ nhiễm trùng tim nếu có thủ thuật xâm lấn mà không được dự phòng kháng sinh đúng.

6. Điều trị thông liên nhĩ

– Khi nào cần điều trị: Hầu hết các trường hợp có lỗ thông liên nhĩ đều cần đóng lại.

Các phương pháp điều trị:

– Đóng lỗ thông bằng dụng cụ qua da, có thể áp dụng cho các lỗ thông nhỏ: phổ biến, ít xâm lấn, thời gian nằm viện ngắn

– Phẫu thuật tim hở: nếu lỗ thông quá lớn hoặc có bất thường khác, cần đòi hỏi được mổ để vá lỗ thông.

– Sau khi đóng lỗ thông thành công, chức năng tim được cải thiện rõ rệt, giảm nguy cơ biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống.

7. Bạn nên làm gì?

– Thăm khám định kỳ tại các cơ sở y tế.

– Thực hiện siêu âm tim nếu có nghi ngờ hoặc triệu chứng.

– Thực hiện can thiệp sớm khi có chỉ định của bác sĩ để tránh biến chứng.

8. Bạn có biết?

Hơn 25% các dị tật tim bẩm sinh ở người lớn là thông liên nhĩ, và đa số có thể điều trị hiệu quả nếu phát hiện kịp thời. Hàng năm, tại Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An, chúng tôi tiếp nhận điều trị thành công hàng trăm bệnh nhân bị thông liên nhĩ. Bệnh viện chúng tôi có cả hai phương pháp can thiệp để đóng lỗ thông như đã trình bày trên.