Dinh dưỡng cho bà mẹ và trẻ em luôn là một trong những ưu tiên hàng đầu của ngành y tế nhằm bảo vệ và nâng cao sức khỏe toàn dân. Đây là giai đoạn đặc biệt quan trọng, quyết định đến sự phát triển thể chất, trí tuệ và khả năng miễn dịch của trẻ, đồng thời ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản và chất lượng giống nòi của người mẹ. Việc cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho nhóm đối tượng này không chỉ giúp giảm tỷ lệ bệnh tật, tử vong mà còn tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của xã hội.

Tại Việt Nam, những năm gần đây, tình trạng dinh dưỡng ở bà mẹ và trẻ em đã có nhiều cải thiện, song vẫn tồn tại những thách thức lớn. Theo số liệu của Viện Dinh dưỡng Quốc gia (2021), tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ dưới 5 tuổi là 19,6% và tỷ lệ gầy còm là 5,2%. Ở chiều ngược lại, thừa cân và béo phì đang có xu hướng tăng nhanh, đặc biệt tại khu vực thành thị, phản ánh rõ gánh nặng kép về dinh dưỡng. Trong khi đó, một bộ phận phụ nữ mang thai và bà mẹ cho con bú vẫn còn thiếu hụt năng lượng và vi chất, dẫn đến cân nặng sơ sinh thấp và nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe lâu dài của trẻ.

Để cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho bà mẹ và trẻ em, ngành y tế khuyến nghị cần triển khai đồng bộ nhiều biện pháp. Phụ nữ mang thai cần được tư vấn và theo dõi dinh dưỡng thường xuyên, bảo đảm khẩu phần ăn đầy đủ năng lượng, đa dạng thực phẩm, đặc biệt chú trọng nhóm đạm, rau xanh, trái cây và sữa. Việc bổ sung viên sắt, acid folic, vitamin D và canxi cần được thực hiện đúng hướng dẫn của cán bộ y tế. Bên cạnh đó, cần duy trì tăng cân hợp lý trong suốt thai kỳ và thực hiện khám thai định kỳ để phát hiện sớm các bất thường về dinh dưỡng.

Sau sinh, người mẹ nên cho trẻ bú sớm trong vòng 1 giờ đầu và duy trì bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời, tiếp tục cho bú mẹ đến 24 tháng kết hợp với ăn bổ sung hợp lý. Chế độ ăn của trẻ cần bảo đảm đủ năng lượng, đa dạng 4 nhóm thực phẩm chính, phù hợp với lứa tuổi và tình trạng phát triển. Việc theo dõi cân nặng, chiều cao định kỳ giúp phát hiện sớm nguy cơ suy dinh dưỡng hoặc thừa cân, từ đó có hướng điều chỉnh kịp thời.

Bên cạnh chăm sóc dinh dưỡng cá nhân và hộ gia đình, hệ thống y tế cơ sở đóng vai trò quan trọng trong việc tư vấn, theo dõi và giáo dục dinh dưỡng cho cộng đồng. Việc đào tạo cán bộ y tế về đánh giá, phát hiện sớm và can thiệp dinh dưỡng, cùng với các chương trình bổ sung vi chất, là yếu tố then chốt để đạt được các mục tiêu quốc gia. Chiến lược Quốc gia về Dinh dưỡng giai đoạn 2021–2030 đặt mục tiêu giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ dưới 5 tuổi xuống dưới 20%, giảm tỷ lệ gầy còm xuống dưới 5%, tăng tỷ lệ bú mẹ hoàn toàn 6 tháng đầu lên trên 50% và giảm tỷ lệ cân nặng sơ sinh thấp xuống dưới 8%.

Cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho bà mẹ và trẻ em là nhiệm vụ mang tính chiến lược, góp phần nâng cao sức khỏe cộng đồng và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước. Mỗi người dân, gia đình và cán bộ y tế cần chung tay thực hiện các biện pháp dinh dưỡng hợp lý, hướng tới một thế hệ tương lai khỏe mạnh và phát triển toàn diện.