Hạ đường huyết thường xảy ra với những người bị đái tháo đường nhưng cũng có thể xảy ra với bất cứ ai, dù người đó đã rất cẩn thận trong việc kiểm soát đường huyết.
Bệnh thường gặp ở người bệnh đái tháo đường đang được điều trị bằng cách bổ sung Insulin hay tự ý uống thuốc đặc trị đái tháo đường không theo chỉ định của bác sĩ. Chứng hạ đường huyết có thể là tác dụng phụ trong quá trình điều trị các bệnh khác, do thiếu Hormone hoặc có khối u trong cơ thể.
Thế nào là hạ đường huyết?
Hạ đường huyết là tình trạng xảy ra khi nồng độ đường trong máu quá thấp, dưới 3,9 mmol/l (<70mg/dl) dẫn tới cơ thể bị thiếu hụt glucose cho các hoạt động, gây nên các rối loạn cho cơ thể. Tình trạng hạ đường huyết cần được xử trí nhanh, kịp thời để hạn chế những biến chứng nặng nề do hạ đường huyết
Nguyên nhân gây hạ đường huyết
Hạ đường huyết do đái tháo đường xảy ra khi lượng hormone Insulin và Glucagon điều tiết trong máu bị mất cân bằng. Tác nhân gây ra sự mất cân bằng hormon có thể là:
- Sử dụng quá liều insulin hoặc thuốc điều trị đái tháo đường khác.
- Không ăn đủ hoặc đợi quá lâu giữa các bữa ăn (như qua một đêm).
- Tập thể dục mà chưa ăn đầy đủ.
- Không ăn đủ năng lượng đường bột cần thiết.
- Chế độ ăn kiêng không hợp lý.
- Uống nhiều rượu bia gây mất cân bằng nội tiết.
Dấu hiệu và triệu chứng của bệnh hạ đường huyết
Các triệu chứng của hạ đường huyết do đái tháo đường bao gồm run rẩy, chóng mặt, đau đầu, vã mồ hôi và cảm thấy đói, tim đập nhanh, thị lực giảm, cáu gắt và da tái nhợt. Do đường cung cấp năng lượng cho cơ thể nên người bị hạ đường huyết thường cảm thấy mệt mỏi và khó chịu. Trong trường hợp đường huyết giảm đột ngột sẽ gây ngất xỉu, động kinh nặng hơn có thể dẫn đến hôn mê.
Xử trí hạ đường huyết
Xử trí tại nhà
- Đối với những bệnh nhân khi thấy có dấu hiệu hạ đường huyết phải nhanh chóng ăn nhẹ như cháo loãng, súp hoặc uống một cốc nước đường, trà đường hoặc ăn ngay một viên kẹo, một cái bánh hoặc hoa quả có sẵn, nếu không đỡ cần tối thiểu 15g đường (3 miếng đường hoặc 3 thìa cafe đường pha trong 100ml nước), để người bệnh nằm nghỉ ngơi yên tĩnh, khi người bệnh tỉnh táo trở lại nên được ăn đầy đủ chất dinh dưỡng.
- Nếu trình trạng hạ đường huyết nặng cũng cần xử trí ban đầu như vậy rồi nhanh chóng đưa bệnh nhân tới bệnh viện
Xử trí tại bệnh viện
Với những tình huống hạ đường huyết trong bệnh viện cần xử trí bằng cách:
- Ngừng các thuốc hạ đường huyết hoặc insulinđang dùng
- Trường hợp hạ đường huyết nhẹ, bệnh nhân tỉnh táo: Hướng dẫn bệnh nhân ăn ngay một viên kẹo, hoặc miếng bánh ngọt, hoa quả có sẵn, uống một cốc nước ngọt, nước đường.
- Trường hợp hạ đường huyết nặng: Truyền đường glucose trong trường hợp hạ đường huyết nặng, ý thức không tỉnh táo, bệnh nhân không thể ăn, uống bằng đường miệng
- Tiêm tĩnh mạch 20 – 50ml glucose 30%, có thể nhắc lại nếu bệnh nhân chưa tỉnh
- Tiếp theo truyền đường Glucose 5% (hoặc Glucose 10%) để duy trì đường huyết > 5.6 mmol/l
- Glucagon 1mg (tiêm bắp hoặc tiêm dưới da): chỉ định cho bệnh nhân hạ đường huyết nặng, không có khả năng ăn bằng đường miệng hoặc những bệnh nhân không thể đặt đường truyền tĩnh mạch ngay khi cấp cứu
- Bệnh nhân tỉnh: Cho uống hoặc ăn thêm bữa, kiểm tra đường huyết 4 giờ/ lần để tránh đường huyết quá cao
Phòng bệnh hạ đường huyết
- Không nên nhịn đói, hoặc để cơ thể bị đói quá lâu, không nên nhịn ăn mà hoạt động thể lực quá mức. Nhất thiết không được bỏ bữa sáng, đặc biệt là người già, trẻ em, những người có bệnh mạn tính, cơ thể yếu.
- Tuân thủ đúng chỉ định điều trị của bác sĩ về chế độ dùng thuốc và chế độ ăn uống điều trị bệnh đái tháo đường. Loại bỏ các yếu tố nguy cơ như kiêng khem quá mức, bỏ ăn vì mệt mỏi hoặc do các bệnh lý khác…
- Thường xuyên kiểm tra đường huyết tại các cơ sở y tế hoặc có thể tự làm kiểm tra tại nhà bằng cách theo dõi đường máu mao mạch theo chỉ dẫn của nhân viên y tế
- Cần có chế độ tập luyện thường xuyên, phù hợp đối với từng người theo tư vấn của bác sĩ điều trị để đảm bảo sức khoẻ.
- Luôn luôn có sẵn đường hoặc các sản phẩm có đường như kẹo, bánh, sôcôla, nước ngọt có đường… trong túi, trong cặp để lúc xảy ra hạ đường huyết là có thể dùng ngay.