Gãy vùng mấu chuyển xương đùi là một tổn thương có thể gặp ở mọi lứa tuổi, và có xu hướng ngày càng tăng do sự gia tăng tuổi thọ dân số. Người cao tuổi có nhiều yếu tố nguy cơ như già yếu thường dễ té ngã, tình trang đa bệnh lý như sa sút trí tuệ, bệnh tim mạch, bệnh hô hấp, thị giác kém, thoái hóa các khớp và đặc biệt là loãng xương. Do đó, đây là đối tượng có tỷ lệ gãy vùng mấu chuyển xương đùi cao nhất (hơn 90%). Ở người trẻ tình trạng này xẩy ra trong các trường hợp chấn thương mạnh như ngã cao hay va chạm mạnh do tai nạn giao thông, tai nạn lao động.

1. Gãy vùng mấu chuyển xương đùi là gì?

Xương đùi là một xương to nằm giữa háng và gối, có vai trò nâng đỡ phần trên cơ thể và vai trò vận động. Cấu tạo xương đùi gồm có thân và hai đầu. Trong đó, phần trên có chỏm đùi, cổ đùi, mấu chuyển lớn và mấu chuyển bé. Mấu chuyển là nơi bám của khối cơ xương đùi và giàu mạch máu nuôi dưỡng.

Gãy liên mấu chuyển xương đùi là tình trạng gãy xương ngoài bao khớp, xuất phát chủ yếu từ nguyên nhân té ngã. Cụ thể, vị trí đầu trên xương đùi được cấu tạo tiếp giáp với xương chậu bằng khớp háng. Vùng cổ xương đùi với cấu trúc đặc biệt, được tạo nên bởi hai hệ thống bè xương riêng biệt gồm xương hình vòm và xương hình quạt. Khi có va chạm, lực tác động lên các bè xương và làm gãy phần đầu trên xương đùi, nằm ở giữa vùng mấu chuyển lớn và mấu chuyển bé.

                                           Hình ảnh gãy liên mẫu chuyển xương đùi. Ảnh: Tư liệu

2. Triệu chứng

Triệu chứng điển hình:

– Đau nhức vùng mông, vùng đùi sưng nề và không thể đứng dậy hay đi lại

– Vận động hai bên háng rất đau.

– Chân gãy thấp hơn so với chân lành và bàn chân đổ xoay ngoài sát mặt giường.

Triệu chứng khác

Đặc điểm của vùng liên mấu chuyển xương đùi là vùng xương xốp, hệ thống mạch máu khá phong phú do đó khi bị tổn thương vùng này lượng máu mất khá nhiều, bệnh nhân hoa mắt, chóng mặt, vã mồ hôi.

3. Phân loại

Có nhiều cách phân loại, theo phân loại của Jensen bao gồm:

 – Loại 1: Đường gãy đi qua giữa 2 mấu chuyển, có thể không di lệch (loại Ia) hoặc di lệch ổ gãy (loại Ib), tương ứng với loại 1 và 2 của Evans.

– Loại 2: Gãy LMC có kèm hoặc mảnh gãy sau ngoài hoặc mảnh gãy sau trong, tương ứng với loại 3 và 4 của Evans.

– Loại 3: Gãy LMC kèm cả 2 mảnh gãy của 2 mấu chuyển, tương ứng với loại gãy 4 phần của Evans

4. Phương pháp điều trị

Gãy liên mấu chuyển xương đùi nếu không điều trị kịp thời sẽ gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng và có thể ảnh hưởng tới tính mạng, đặc biệt đối với các bệnh nhân già yếu, sức đề kháng kém. Tỷ lệ tử vong có thể tới 20-30% trong năm đầu sau chấn thương nếu không điều trị. Do vậy, việc chẩn đoán và điều trị kịp thời các trường hợp gãy liên mấu chuyển là hết sức quan trọng. Phương pháp điều trị có thể là bảo tồn hoặc phẫu thuật.

4.1. Phương pháp điều trị bảo tồn bao gồm:

– Phương pháp bó bột (Whitmann, chống xoay)

– Phương pháp kéo liên tục (Steimann, Boehler)

– Phương pháp không cố định (Shaftan)

 Điều trị bảo tồn được chỉ định cho các trường hợp gãy di lệch ít, hoặc các bệnh nhân già yếu, nhiều bệnh lý nền nặng không thể phẫu thuật được. Tuy nhiên, hiệu quả của phương pháp này không cao, gặp nhiều biến chứng do nằm lâu ngày, chăm sóc khó khăn, tốn nhiều thời gian và công sức. Kết quả phục hồi giải phẫu và chức năng thường không cao, tỷ lệ tử vong cao. Hiện nay phương pháp này ít được sử dụng.

4.2. Phương pháp điều trị phẫu thuật

                                                Các bác sĩ thực hiện phẫu thuật cho bệnh nhân

 Để phục hồi tốt hình dáng giải phẫu, người bệnh vận động sớm do đó nâng cao hiệu quả điều trị, rút gọn thời gian hồi phục cho bệnh nhân các phương pháp phẫu thuật kết hợp xương bên trong vững chắc được chỉ định phổ biến hiện nay. Bao gồm:

– Phẫu thuật với dụng cụ nẹp vít nén ép trượt, nẹp vít khóa, nẹp DHS

– Phẫu thuật bằng dụng cụ nội tủy

– Phương pháp nắn kín và cố định ngoài

                               Phương tiện kết hợp xương cho bệnh nhân bị gãy mấu chuyển xương đùi

Mục đích của phẫu thuật kết hợp xương giúp bệnh nhân nhanh chóng vận động, đi lại sớm nhất có thể để hạn chế các biến chứng. Mỗi phương pháp trên đều có các ưu nhược điểm riêng, dựa vào tình trạng bệnh lý và điều kiện để lựa chọn phương pháp hợp lý. Sau phẫu thuật bệnh nhân sẽ được ngồi dậy sớm trong tuần đầu sau mổ, được tập phục hồi chức năng sớm theo hướng dẫn của các bác sĩ.

5. Biến chứng

 Gãy liên mấu chuyển xương đùi nếu không điều trị đúng và kịp thời có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm bao gồm các biến chứng sớm như sốc chấn thương, tắc mạch máu, biến chứng muộn như chậm liền xương, khớp giả, can lệnh. Ngoài ra, sau khi gãy xương, bệnh nhân sẽ không thể ngồi dậy hay đi lại được, từ đó sẽ dẫn tới các biến chứng như: Viêm phổi, loét do tỳ đè, huyết khối gây tắc mạch phổi, mạch não,…

6. Các biện pháp hạn chế

Với tính chất có liên quan đến tuổi tác và tình trạng đa bệnh lý đặc biệt là loãng xương. Người già nên được ăn uống đủ dinh dưỡng, lưu ý bổ sung canxi hợp lý, đồng thời điều trị tình trạng loãng xương, các bệnh lý mắc kèm theo chỉ định của bác sỹ. Việc đeo kính hoặc sử dụng gậy cũng có thể làm giảm tình trạng té ngã. Ngoài ra, nên có người chăm sóc và để ý người già cẩn thận, thiết kế các không gian chống trơn trượt, tránh các vật dụng có thể gây thương tích, tạo môi trường an toàn cho người cao tuổi.

 Như vậy, gãy liên mấu chuyển xương đùi khá phổ biến, hay xảy ra ở người già, phụ nữ gặp nhiều hơn nam giới. Tình trạng này gây đau đớn cho bệnh nhân, ảnh hưởng đến cuộc sống và có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm. Thời gian và phương pháp điều trị đóng vai trò quan trọng trong điều trị.

Khoa Chấn thương chỉnh hình, bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An hàng năm tiếp nhận hàng trăm trường hợp gãy liên mấu chuyển xương đùi với rất nhiều mức độ phức tạp khác nhau. Các bệnh nhân sau khi nhập viện đều sẽ được xét nghiệm đầy đủ, lựa chọn phương pháp tối ưu và được hướng dẫn tập phục hồi chức năng sớm sau mổ. Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An với đội ngũ cán bộ nhiều kinh nghiệm, trang thiết bị hiện đại luôn cập nhật và áp dụng các kỹ thuật mới trong điều trị gãy liên mấu chuyển để đem lại hiệu quả phục hồi tốt nhất cho tất cả bệnh nhân.

👉Để đặt lịch khám và tìm hiểu thông tin, xin vui lòng liên hệ

🏥 Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An.

🛤Km5, xã Nghi Phú, Vinh, Nghệ An.

☎️Số điện thoại đặt lịch khám: 19008082 hoặc 0886.234.222

⌚️Thời gian đặt hẹn: 7h – 16h thứ 2 đến thứ 6

🖥Website: https://bvnghean.vn.

Fanpage: https://www.facebook.com/bvhndknghean/