1. Túi phình mạch máu não là gì?
Túi phình mạch máu não là tình trạng mạch máu trong não bị phình ra tại một vị trí nào đó, có hình dạng giống như một chiếc túi. Túi phình mạch não có thể không bị vỡ và không gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe của người bệnh, hoặc ngược lại. Trường hợp túi phình mạch máu não không vỡ đa phần chỉ được phát hiện khi người bệnh thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng như chụp MRI não, chụp CT não…
Hình ảnh túi phình động mạch máu não chưa vỡ.
Chứng phình mạch máu não hình thành và phát triển do áp lực của dòng máu chảy qua vùng yếu của thành mạch não. Sau khi hình thành, túi phình mạch máu não có thể tăng kích thước, khiến chúng nhanh chóng bị vỡ. Khi bị vỡ, túi phình mạch não sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như đột quỵ xuất huyết não, mất ý thức, động kinh, xuất huyết dưới nhện, não úng thủy, co thắt mạch… thậm chí dẫn đến tử vong.
Túi phình mạch máu não bị vỡ sẽ gây xuất huyết não. Tình trạng chảy máu trong não có thể dẫn đến đột quỵ xuất huyết não, làm tổn thương và giết chết các tế bào não. Đồng thời, áp lực nội sọ gia tăng làm gián đoạn quá trình cung cấp máu và oxy cho não. Lúc này, người bệnh có thể bị mất dần ý thức và tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Một số biến chứng nguy hiểm thường gặp sau khi bị vỡ túi phình mạch máu não gồm có:
Một số yếu tố nguy cơ có thể góp phần thúc đẩy quá trình phát triển của túi phình mạch máu não khiến chúng rò rỉ hoặc bị vỡ, trong đó thường gặp hơn cả là tình trạng tăng huyết áp đột ngột. Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến gây vỡ túi phình mạch não. Khi huyết áp trong cơ thể tăng cao sẽ khiến máu bị đẩy vào thành mạch não với cường độ mạnh, làm túi phình mạch máu não tăng kích thước đột ngột và nhanh chóng vỡ. Các yếu tố rủi ro có thể gây tăng huyết áp và dẫn đến tình trạng vỡ túi phình mạch não, bao gồm:
Tuy nhiên, không phải tất cả túi phình mạch máu não đều bị vỡ. Một số yếu tố giúp xác định khả năng bị vỡ của túi phình mạch máu não bao gồm:
Ngoài ra, người có nhiều hơn 1 túi phình trong mạch máu não hoặc từng bị vỡ túi phình động mạch não trước đó có nguy cơ bị vỡ túi phình cao hơn người bình thường.
Tăng huyết áp là một trong những nguyên nhân gây vỡ túi phình hàng đầu.
Đau đầu dữ dội là triệu chứng đầu tiên xuất hiện sau khi túi phình mạch máu não bị vỡ. Đau đầu do túi phình mạch não bị vỡ có cường độ mạnh và nhịp độ dồn dập khác hẳn những cơn đau đầu thông thường. Ngoài ra, túi phình mạch não bị vỡ còn gây ra một số triệu chứng khác, bao gồm:
Trước khi bị vỡ, túi phình mạch máu não có thể đã bị rò rỉ. Túi phình mạch máu não bị rò rỉ sẽ gây ra một số triệu chứng. Trong đó triệu chứng phổ biến hơn cả là đau đầu dữ dội một cách đột ngột. Những cơn đau đầu do túi phình mạch não bị rò rỉ có thể xuất hiện trong vài ngày hoặc kéo dài đến 2 tuần.
Khi nghi ngờ người bệnh bị vỡ túi phình mạch máu não, bác sĩ sẽ chỉ định cho thực hiện một số xét nghiệm cận lâm sàng, bao gồm:
CTscan và CT angiography
Khẳng định chẩn đoán xuất huyết màng não > 95% (thực hiện trong vòng 48 giờ). CT scan không cản quang – độ nhạy và chuyên biệt cao, có thể thực hiện nhanh và sớm. Kiểu phân bố máu có thể gợi ý vị trí túi phình và lượng máu dự đoán nhồi máu não do co mạch (thang điểm Fisher). Ngoài ra, còn cung cấp thông tin về tình trạng não úng thủy, máu trong nhu mô não, u não, dị dạng mạch máu não (DDMMN).
CT angiography (CTA) có thể thực hiện nhanh và kết hợp với CT scan ban đầu, phù hợp trong các trường hợp nặng để chẩn đoán nhanh và lên kế hoạch điều trị (độ nhạy tương đương DSA nếu phình mạch > 4mm) và cho hình ảnh 3 chiều có thể can thiệp.
MRI và MRA
Có nhiều tiến bộ để chẩn đoán (giới hạn ở các trường hợp cấp cứu): Ptoton density và flair độ nhạy tương đương CT scan. MRA giúp chẩn đoán nguyên nhân và phát hiện nhồi máu não muộn (DWI và PWI). Nên xem xét ở các trường hợp đặc biệt như mang thai.
DSA (Digital subtraction angiography)
Tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán vỡ túi phình trong xuất huyết màng não – độ nhạy 95%, và hình ảnh tái tạo ba chiều giúp thấy rõ cổ túi, cấu trúc giải phẫu, các mạch máu lân cận để lên kế hoạch đặt coil hoặc clip.
Chọc dò tủy não tủy
Giúp chẩn đoán các trường hợp không rõ trên CT scan. Cần chú ý thời điểm đánh giá: dịch não tủy máu trong khoảng 0-12 giờ sau xuất huyết màng não (khó phân biệt chạm mạch). Dịch não tủy cần ly tâm ngay để phát hiện xanthochromia thật sự và giữ phòng tối để tránh ánh sáng phá vỡ thành bilirubin. Thông thường để chẩn đoán xuất huyết màng não bằng dịch não tủy cần chờ ít nhất 06 giờ (tốt nhất 12 giờ) để phát hiện bilirubin (chỉ tạo thành khi hồng cầu vỡ và tồn tại đến vài tháng sau xuất huyết màng não). Để phân biệt nhiễm trùng cần cấy và đo các chỉ số kháng thể trong dịch não tủy.
Nếu không may nhận thấy bản thân thường xuyên xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ vỡ túi phình mạch máu não như đau đầu, nhìn kém, co giật, rối loạn ý thức… người bệnh cần sớm đến bệnh viện để thăm khám và điều trị kịp thời.
Mục tiêu của việc điều trị túi phình mạch máu não bị vỡ là làm giảm hoặc ngăn chặn hoàn toàn lưu lượng máu chảy vào túi phình. Bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám, đưa ra lựa chọn điều trị túi phình mạch não bị vỡ phù hợp dựa trên vị trí, kích thước túi phình, sức khỏe của người bệnh và một số yếu tố khác. Người bệnh bị vỡ túi phình mạch máu não có thể được điều trị bằng cách phẫu thuật hoặc sử dụng thuốc đặc trị, cụ thể như sau:
Phẫu thuật kẹp túi phình mạch máu não bị vỡ: Bác sĩ giải phẫu thần kinh sẽ thực hiện mổ mở sọ, đặt kẹp kim loại (titan) xuyên qua miệng túi phình động mạch để ngăn không cho máu tiếp tục chảy vào túi phình mạch máu não. Phẫu thuật có xâm lấn này được thực hiện với mục đích dự phòng trước khả năng mạch máu não bị vỡ và xảy ra tình trạng xuất huyết trong sọ não.
6.2. Can thiệp nội mạch
Đây là thủ thuật ít xâm lấn, được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên can thiệp nội mạch. Bác sĩ sẽ luồn một ống thông qua động mạch ở đùi hoặc bẹn rồi đưa chúng lên não.
Sau đó sử dụng các phương pháp can thiệp khác nhau như sử dụng vòng xoắn kim loại (Coil) đơn thuần hay kết hợp với bóng, Stent chẹn cổ túi phình hoặc dùng Stent làm thay đổi dòng chảy để làm tắc nghẽn túi phình, từ đó chặn đứng tình trạng máu chảy vào túi phình, ngăn chặn việc vỡ mới hoặc vỡ lại túi phình.
Hình ảnh túi phình động mạch não vỡ được chụp và can thiệp nút phình động mạch não số hóa xóa nền tại Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An.
Bác sĩ có thể kê đơn thuốc với mục đích ngăn ngừa và điều trị các triệu chứng có nguy cơ xảy ra ở người bị vỡ túi phình mạch não, bao gồm:
Thông thường, sau quá trình điều trị vỡ túi phình mạch máu não từ 10 đến 14 ngày là khoảng thời gian dễ xuất hiện các biến chứng nguy hiểm như tái phát xuất huyết não, co thắt mạch máu não, não úng thủy… Vì vậy, nếu cơ thể có các triệu chứng bất thường như ngất xỉu, chảy máu cam, mất ý thức, đau đầu… người bệnh cần thông báo với bác sĩ ngay để được hỗ trợ sớm.
Đoàn công tác của Bộ Y tế và Bệnh viện Bạch Mai đến thăm và làm việc tại Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An để hỗ trợ xây dựng bệnh viện hạng đặc biệt
Truyền thông và ứng dụng chuyển đổi số Y tế tại bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An – Hưởng ứng ngày chuyển đổi số quốc gia năm 2024
Bệnh viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An tiếp tục thực hiện thành công lấy, ghép tạng từ người cho chết não
Phẫu thuật nội soi cắt khối tá tụy tại Bệnh Viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An
Copyright © 2024 BỆNH VIỆN HỮU NGHỊ ĐA KHOA NGHỆ AN