Năm 1875 nhà phẫu thuật người Anh R.Caton lần đầu tiên quan sát được hoạt động điện có nhịp ở não động vật sống, khi con vật chết hoạt động này cũng mất. Sau đó nhiều nhà khoa học trên thế giới đi sâu tìm hiểu về dòng điện hoạt động của não cá, ếch, thỏ, chó. Cho đến năm 1929, H.Berger, nhà tâm thần học là người đầu tiên công bố ghi được sóng alpha và sóng beta ở não người. Bắt đầu từ đây mở ra một hướng nghiên cứu mới về sinh lý và bệnh lý của não.

Rất nhiều nhà khoa học trên thế giới đã đi sâu nghiên cứu, phát minh cải tiến kỹ thuật và hoàn thiện dần phương pháp ghi điện não đồ (H. Berger, Grey, Wather, Gibbs, Jasper, Gastaut, Lennox, EA. ZhirmunsKaja. G. Durup, F. Bremer, N. Harvey, G. D. Hobart, E. Niedermeyer, F. L. Silva…). Đến nay đã có nhiều kỹ thuật mới, hiên đại như ghi điện não đồ vi tính, điện não đồ video, điện

Điện não đồ đã trở thành chuyên ngành thăm dò chức năng điện sinh lý thần kinh. Cùng với các phương tiện xét nghiệm bổ trợ khác, điện não đồ phát huy vai trò trong công tác chẩn đoán, điều trị bệnh và trong các công trình nghiên cứu của ngành y sinh học.

1. Điện não đồ là gì?

Điện não đồ là phương pháp thăm dò chức năng hoạt động sinh lý của tế bào não, thông qua việc ghi lại các điện thế phát sinh trong các tế bào thần kinh trong quá trình dẫn truyền các xung động thần kinh. Từ khi ra đời cho đến nay, với sự phát triển và hoàn thiện không ngừng, điện não đồ đóng góp vai trò đáng kể trong chẩn đoán, điều trị và tiên lượng bệnh của hệ thần kinh trung ương.

                           Hình ảnh điện não đồ

2. Sơ lược về điện não đồ

Điện não đồ có 4 loại sóng cơ bản:

• Alpha: Tần số 7-13 Hz, biên độ 20-100 microvolt, có dạng hình sin, phân bố rõ vùng đỉnh, thái dương sau, chẩm
  
• Theta: tần số từ 3.5-7 Hz, biên độ 30-60 microvolt.
  
  
• Beta: Tần số lớn hơn 13Hz, biên độ < 29 microvolt, trội ở vùng trán – trung tâm.
  
  
• Delta: tần số < 4Hz, biên độ thường cao.
  
  

3. Sóng nhiễu gồm có:

• Sóng nhiễu sinh lý: Nhiễu điện tim, nhiễu điện cơ, cử động mắt, cử động lưỡi, hô hấp, mồ hôi da,…
• Sóng nhiễu không sinh lý: Do yếu tố môi trường, do thiết bị hoặc có thể là điện cực.

4. Đặc điểm của điện não đồ bình thường:

• Đối với người lớn: Nhịp trội phía sau tần số 8.5-11Hz, các hoạt động nhanh, tần số thấp ở các chuyển đạo phía trước.
• Đối với trẻ em: Có tần số thấp hơn ở nhịp trội phía sau, biên độ cao hơn và đôi khi có sóng chậm ở phía sau.
• Ở một vài trường hợp biến thể bình thường: biến thể alpha chậm, alpha nhanh, sóng lamda, nhịp Mu,…

5. Một số điểm bất thường hay gặp trên điện não đồ:

• Bất thường về biên độ:
  • Điện não đẳng điện.
  • Do tổn thương vỏ não, tổn thương choán chỗ trong hoặc ngoài sọ nên biên độ thấp cục bộ.
  • Trong trường hợp bệnh nhân lo lắng làm giảm tính đồng bộ của hoạt động vỏ não dẫn tới biên độ thấp lan tỏa, nếu có tổn thương vỏ não hay rối loạn chức năng vỏ não cũng gây ra kết quả tương tự.
  • Hoạt động beta biên độ cao, tăng độ nhọn của các sóng dẫn tới biên độ tăng cục bộ trong khuyết sọ.
• Sóng chậm: Tổn thương cấu trúc não, hay liên quan tới các hoạt động động kinh, hoặc có thể do bệnh lý não làm xuất hiện các sóng chậm.Hoạt động có chu kỳ:
  • Các hoạt động có chu kỳ toàn thể: Xuất hiện trong bệnh não chuyển hóa, thiếu oxy, ngộ độc, 
  • Các hoạt động có chu kỳ khu trú ở một bên bán cầu, đôi lúc xuất hiện độc lập ở hai bên bán cầu. Các tổn thương não như đột quỵ, viêm não hoặc các trường hợp động kinh lâu năm đều có thể bắt gặp sự bất thường này.
  • Đối với các trường hợp có bệnh não nặng sẽ có 2 dạng: Dạng bùng nổ – ức chế (burst – suppression pattern) hay dạng ức chế – bùng nổ (suppression – burst pattern).
• Động kinh: Điện não đồ sẽ cho ra kết quả xem có các phóng điện dạng động kinh hay không, toàn thể hay khu trú, và vị trí ở đâu. Gai sóng nhọn, phức hợp gai – sóng chậm, phức hợp gai – sóng, đa gai, đa gai – sóng chậm, đa sóng nhọn – sóng, đa sóng nhọn – sóng chậm.

                             Hình ảnh sóng điện não của bệnh nhân động kinh

 Lợi ích của điện não đồ

Phương pháp đo điện não đồ giúp người bệnh tìm ra những sóng điện não bất thường trong một số bệnh lý về thần kinh. Các mẫu sóng não sẽ được kiểm tra và theo dõi để tìm ra các mẫu sóng bất thường dẫn tới co giật và các vấn đề khác. Từ các sóng điện não trong quá trình đo điện não đồ, có thể chẩn đoán bệnh đau đầu, động kinh,…, từ đó đưa ra hướng điều trị phù hợp.

Lợi ích đo điện não đồ. Đặc biệt điện não đồ có vai trò quan trọng để phát hiện các rối loạn chức năng của não bộ:

• Kiểm tra, chẩn đoán và theo dõi động kinh hay rối loạn co giật.
• Đau đầu trong tổn thương não.
• Giúp hỗ trợ cho việc chẩn đoán chết não.
• Đánh giá được mức độ gây mê.

Bên cạnh đó, các bác sĩ cũng có thể chẩn đoán được các bệnh lý sau:

• Giấc ngủ rối loạn.
• Sa sút trí tuệ.
• Có các khối u não.
• Mắc bệnh viêm não.
• Rối loạn chức năng não.
• Đột quỵ.

 Tác hại của điện não đồ

Điện não đồ là phương pháp an toàn và vô hại, không có bất kỳ dòng điện nào được truyền vào cơ thể, phương pháp này chỉ ghi lại các hoạt động điện của não.

5. Những Lưu ý trước khi đo điện não đồ:

• Vệ sinh đầu tóc sạch sẽ trước ngày đo điện não đồ.
• Không uống cà phê , bia, rượu và các chất kích thích… trong ngày thực hiện đo điện não đồ.
• Nếu đang dùng thuốc hoặc đặt máy tạo nhịp tim cần báo cho bác sĩ biết.
• Nếu phải thực hiện đo điện não giấc ngủ người bệnh phải thức khuya và dậy sớm. Trong thời gian chờ đo điện não, tuyệt đối không được ngủ.

 Đo điện não đồ đang được khoa Thần kinh Bệnh viện Hữu Nghị Đa Khoa Nghệ An triển khai và thực hiện nhằm tầm soát sớm những bệnh lý liên quan đến não bộ. Kỹ thuật này được thực hiện bởi đội ngũ y bác sĩ được đào tạo bài bản, giàu chuyên môn và kinh nghiệm; với sự hỗ trợ của trang thiết bị hiện đại, tiên tiến; chất lượng dịch vụ y tế chuyên nghiệp.