Bs.Bùi Thị Dung
Khoa Nội thận-tiết niệu-lọc máu, Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An
Đường vào mạch máu cho lọc máu đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định lọc máu thành công đồng thời ảnh hưởng đến khả năng sống còn của bệnh nhân lọc máu chu kì. Biến chứng của đường vào mạch máu góp phần đáng kể vào tỷ lệ tử vong và gánh nặng bệnh tật của bệnh nhân suy thận mạn. Để nâng cao chất lượng cuộc sống, người bệnh cần biết cách chăm sóc đường vào mạch máu. Có 2 loại đường vào mạch máu là: cầu tay(AVF và AVG) và Catherter (Catherter đường hầm và catherter tạm thời). Cầu tay được sử dụng phổ biến hơn Catherter vì ít biến chứng và thời gian sử dụng được dài hơn Catherter.
1. Cách chăm sóc cầu tay (AVF và AVG)
- Sau mổ AVF,AVG, người bệnh cần thực hiện:
- Tránh nhiễm trùng vết mổ: Thay băng có betadin hàng ngày
- Cắt chỉ sau 7-10 ngày
- Cánh tay mổ được treo cao nhờ 1 dây băng vòng qua cổ
- Tránh garo cẳng tay, cánh tay có AVF, AVG: Không mặc áo có cổ tay hoặc tay áo quá chặt; không đo huyết áp; không nằm gối tay; không nắm,bóp tay có cầu tay
- Tập thể dục tay nhẹ nhàng , đều đặn để giúp cầu tay sớm trưởng thành
- Không bao giờ được chọc kim vào tĩnh mạch ở tay có cầu tay
- Người bệnh cần kiểm tra hàng ngày xem cầu tay của mình có đang hoạt động tốt không bằng cách:
- Nhìn: Người bệnh nên quan sát cầu tay để kiểm tra dấu hiệu của sự nhiễm trùng (sưng, nóng, đỏ, đau, chảy máu, bong tróc, phồng rộp)
- Nghe: Khi áp tai lên cầu tay bạn sẽ nghe thấy âm thanh của dòng máu đang chảy qua (tiếng thổi)
- Cảm nhận: Đặt nhẹ ngón tay lên cầu sẽ cảm nhận được độ rung.
- Rửa tay bằng xà phòng, vệ sinh cầu tay bằng dung dịch sát khuẩn trước khi vào ca chạy thận
- Không được gãi ở cầu tay vì móng tay có thể gây trầy xước, nhiễm trùng cầu tay
- Trước khi cắm kim chạy thận người bệnh sẽ được sát khuẩn bằng cồn tại vị trí cắm kim, người bệnh không được sờ tay hay làm bẩn vào vị trí này sau khi sát khuẩn.
- Trong quá trình chạy thận, tay bên cầu nối cần được cố định tránh không gấp khuỷu vì có thể gây tụt kim, kim xuyên mạch, tổn thương mạch máu, phù nề chỗ tiêm mạch hoặc tắc mạch .
- Sau khi lọc máu bệnh nhân được đặt gạc cầm máu và quấn băng keo, không nên băng quá chặt vì có thể gây thoát mạch.
- Không xách đồ nặng bên tay có cầu tay
- Khi đi trời nắng hay làm việc ở môi trường không khí bụi bẩn, mặc áo dài tay để bảo vệ cầu tay.
- Mùa đông không nên mặc áo quá dầy, quá chật tránh cầu tay bị ép quá chặt
- Báo ngay cho bác sĩ nếu người bệnh có bất kỳ dấu hiệu bất thường như:
- Tay có cầu tay bị sưng, nóng, đỏ,đau, chảy máu, phù hoặc có dấu hiệu tay bên cầu nối lạnh hơn tay kia
- Huyết áp của người bệnh thường tăng cao hoặc giảm
2. Cách chăm sóc catherter chạy thận
- Sau khi lọc máu xong Catherter của người bệnh được sát khuẩn băng cố định tránh tuột. Người bệnh cần theo dõi catherter hạn chế dịch mồ hồi thấm vào catherter. Hạn chế vận động mạnh hay giãy giụa để catherter không bị tụt ra ngoài. Cố định lại nếu catherter bị lỏng, báo ngay cho nhân viên y tế nếu nghi catherter bị tụt ra ngoài, có dịch, máu thấm băng.
- Tài liệu tham khảo:
- Trang 64,68 Bài giảng kỹ thuật thận nhân tạo- Bệnh viện Bạch Mai
