Một nghiên cứu mới của các nhà khoa học từ Mass General Brigham đã phát hiện cách một liệu pháp miễn dịch mới ngăn ngừa ung thư biểu mô tế bào vảy (SCC), với lợi ích kéo dài năm năm sau điều trị. Đây là liệu pháp đầu tiên kích hoạt các thành phần cụ thể của hệ miễn dịch thích ứng, đặc biệt là tế bào T helper CD4+, vốn không được biết đến trong các phương pháp điều trị ung thư truyền thống. Công trình này nhấn mạnh tiềm năng của các liệu pháp miễn dịch tương tự trong việc phòng ngừa các loại ung thư khác trong cơ thể. Kết quả được công bố trên Tạp chí Journal of Clinical Investigation.

“Một trong những thách thức độc đáo với ung thư biểu mô tế bào vảy là những người mắc bệnh có nguy cơ cao phát triển nhiều tổn thương mới theo thời gian. Điều này khiến việc phòng ngừa trở thành phần thiết yếu trong chăm sóc,” tác giả chính TS.BS Shawn Demehri thuộc Khoa Da liễu và Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Krantz tại Bệnh viện Massachusetts General, một thành viên sáng lập của hệ thống y tế Mass General Brigham cho biết. “Chúng tôi phát hiện ra rằng phối hợp thuốc này phòng ngừa ung thư thông qua một cơ chế khác biệt so với các liệu pháp miễn dịch hiện tại, cho thấy những thuốc này có thể điều trị và phòng ngừa ung thư qua các cơ chế riêng biệt.”

Nghiên cứu ung thư là trụ cột nền tảng trong chăm sóc bệnh nhân tại Mass General Brigham. Nghiên cứu, cùng với sức mạnh của hệ thống trong đổi mới, giáo dục và tương tác cộng đồng, sẽ cho phép Mass General Brigham Cancer cung cấp dịch vụ chăm sóc ung thư tích hợp cho tất cả mọi người, đặt công bằng y tế vào trung tâm của sự hỗ trợ đó.

SCC là loại ung thư da phổ biến thứ hai. Các điểm tiền ung thư, thường do tổn thương ánh nắng, báo hiệu nguy cơ cao mắc SCC, nhưng việc loại bỏ từng điểm riêng lẻ không làm giảm đáng kể khả năng phát triển ung thư này. Gần đây, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng việc sử dụng một analog vitamin D (calcipotriol) kết hợp với hóa trị (5-FU) có thể loại bỏ các điểm tiền ung thư và ngăn ngừa ung thư thông qua việc kích hoạt hệ miễn dịch của chính bệnh nhân; tuy nhiên, trước thử nghiệm này, cơ chế vẫn chưa rõ ràng.

Nhóm của TS. Demehri đã tiến hành một thử nghiệm lâm sàng mở để nghiên cứu cơ chế của liệu pháp miễn dịch calcipotriol plus 5-FU. 18 bệnh nhân có tổn thương da tiền ung thư đủ điều kiện đã được đưa vào nghiên cứu. Người tham gia bôi thuốc gồm 0,0025% calcipotriol và 2,5% 5-FU lên vùng bị ảnh hưởng – bao gồm mặt, da đầu và chi trên – hai lần mỗi ngày trong sáu ngày. Họ được đánh giá tại phòng khám và trải qua sinh thiết da trước điều trị, một ngày sau khi hoàn thành phác đồ, và một lần nữa tám tuần sau điều trị.

Điều trị đã loại bỏ thành công 95% các điểm tiền ung thư trên mặt và loại bỏ tất cả tổn thương ở mặt ở 7/10 bệnh nhân. Liệu pháp đã làm sạch 82% các điểm trên da đầu và 65% và 68% trên chi trên phải và trái. Tác dụng phụ bao gồm một số đỏ và viêm quanh các điểm mà thuốc loại bỏ, nhưng tất cả phản ứng da đều hết trong vòng bốn tuần sau điều trị. Đáng chú ý, da khỏe mạnh dường như không bị ảnh hưởng bởi đáp ứng miễn dịch này với thuốc.

Các nhà nghiên cứu đã nghiên cứu sinh thiết da dưới kính hiển vi để hiểu cơ chế của thuốc, phát hiện hoạt động tế bào T CD4+ cao tại các vị trí nơi tổn thương tiền ung thư được loại bỏ. Họ đánh giá thành công lâu dài của thuốc bằng cách tiếp tục thu thập sinh thiết da từ người tham gia trong năm năm sau thử nghiệm, phát hiện ra rằng tác dụng của liệu pháp miễn dịch vẫn tồn tại.

Để hiểu rõ hơn về cơ chế của thuốc, phòng thí nghiệm của TS. Demehri đã tạo ra một mô hình chuột, gây khởi phát khối u trước khi điều trị chuột bằng liệu pháp miễn dịch thử nghiệm. Họ phát hiện ra rằng điều trị làm chậm đáng kể sự khởi phát khối u và giảm số lượng khối u, và những tác động này dường như phụ thuộc vào hoạt động của tế bào T CD4+.

Nghiên cứu này tập trung vào đánh giá hiệu quả lâu dài và cơ chế hoạt động của liệu pháp miễn dịch này ở bệnh nhân có hệ miễn dịch bình thường. TS. Demehri hiện đang thực hiện một thử nghiệm lâm sàng đa trung tâm để đánh giá liệu những người suy giảm miễn dịch, như người nhận cấy ghép nội tạng có nguy cơ ung thư da cao hơn, có trải nghiệm lợi ích tương tự hay không. TS. Demehri và đồng nghiệp cũng đang tìm hiểu cách cơ chế được xác định trong thử nghiệm này có thể được sử dụng bởi các liệu pháp miễn dịch khác để phòng ngừa các dạng ung thư bổ sung, như ung thư miệng, vú hoặc hậu môn.

TS.BS Demehri kết luận: “Thử nghiệm này chứng minh rằng miễn dịch học có thể là một lực lượng mạnh mẽ trong phòng ngừa ung thư, giống như nó đã chuyển đổi điều trị ung thư trong thập kỷ qua.”

Nguồn tham khảo:

• Mass General Brigham
• Oka, T., et al. (2025). Liệu pháp miễn dịch định hướng tế bào T helper 2 loại bỏ tổn thương da tiền ung thư. Journal of Clinical Investigation. doi.org/10.1172/jci183274.

Bs Lê Đình Sáng, Biên dịch