Rối loạn lưỡng cực là một rối loạn tâm trạng suy nhược được đặc trưng bởi các giai đoạn hưng cảm và trầm cảm tái phát. Mặc dù nguyên nhân của nó vẫn chưa rõ ràng nhưng các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng bệnh lưỡng cực có khả năng di truyền cao. Nếu cha mẹ mắc chứng lưỡng cực thì 1/10 đứa trẻ có 1 nguy cơ mắc bệnh này.

Trên toàn cầu, cứ tám người thì có một người mắc bệnh tâm thần, với khoảng 40 triệu người mắc chứng rối loạn lưỡng cực. Gần 3% người Úc (568.000 người trên 16 tuổi) mắc chứng rối loạn lưỡng cực.

Theo một nghiên cứu đầu tiên trên thế giới của Đại học Nam Úc, axit béo omega-6 thường có trong trứng, thịt gia cầm và hải sản có thể làm giảm nguy cơ rối loạn lưỡng cực.

Sử dụng phương pháp ngẫu nhiên Mendelian, một phương pháp suy luận nhân quả mạnh mẽ, các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm 913 chất chuyển hóa trên 14.296 người châu Âu, phát hiện 33 chất (chủ yếu là lipid) có liên quan đến nguy cơ rối loạn lưỡng cực.

Trưởng nhóm điều tra, Tiến sĩ David Stacey nói rằng bằng chứng mới mở đường cho những can thiệp tiềm năng mới về lối sống hoặc chế độ ăn uống.

Tiến sĩ Stacey nói: “Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy các chất chuyển hóa đóng vai trò quan trọng trong chứng rối loạn lưỡng cực và các rối loạn tâm thần khác”.

“Điều này cực kỳ đáng khích lệ, bởi vì nếu chúng ta có thể tìm thấy các yếu tố liên quan đến tình trạng sức khỏe nhất định, chúng ta có thể xác định cách để loại bỏ những điều này thông qua các biện pháp can thiệp tiềm năng về lối sống hoặc chế độ ăn uống.

“Trong nghiên cứu này, chúng tôi phát hiện ra rằng xu hướng di truyền đối với lượng lipid chứa axit arachidonic* cao hơn, dẫn đến nguy cơ rối loạn lưỡng cực thấp hơn. Và ngược lại, nồng độ axit arachidonic thấp hơn có nguy cơ mắc chứng rối loạn lưỡng cực cao hơn.

“Axit Arachidonic có thể được lấy trực tiếp từ các sản phẩm thịt và hải sản hoặc được tổng hợp từ axit linoleic trong chế độ ăn uống (chẳng hạn như các loại hạt, và dầu). Nhưng nó cũng có trong sữa mẹ nên được coi là cần thiết cho sự phát triển trí não của trẻ sơ sinh.

“Trên thực tế, ở nhiều quốc gia, axit arachidonic được thêm vào sữa bột dành cho trẻ sơ sinh để đảm bảo trẻ có được khởi đầu cuộc sống tốt nhất. Vì vậy, chắc chắn có tiềm năng thúc đẩy điều này thông qua các chất bổ sung dành cho những người có nguy cơ mắc chứng rối loạn lưỡng cực cao hơn.

“Tuy nhiên, thách thức là trong khi chúng ta biết rằng axit arachidonic có liên quan đến sự phát triển não bộ sớm, thì vẫn chưa rõ liệu việc bổ sung cho chứng rối loạn lưỡng cực có nên xảy ra trong chu kỳ sinh, trong giai đoạn đầu đời hay thậm chí liệu nó có mang lại lợi ích cho những người đã được chẩn đoán hay không.”

Giáo sư Elina Hyppönen, đồng tác giả nghiên cứu, cho biết cần phải có các nghiên cứu tiền lâm sàng và thử nghiệm đối chứng ngẫu nhiên để xác định giá trị phòng ngừa hoặc điều trị của việc bổ sung axit arachidonic nhằm chống lại chứng rối loạn lưỡng cực.

Chúng ta cần nghiên cứu sâu hơn để đánh giá chặt chẽ tiềm năng bổ sung axit arachidonic trong phòng ngừa và điều trị rối loạn lưỡng cực, đặc biệt ở những người có nguy cơ di truyền. Mặc dù những phát hiện của chúng tôi hỗ trợ những con đường tiềm năng cho những can thiệp sức khỏe chính xác về dinh dưỡng đầu đời cho sự phát triển não bộ của trẻ, nhưng chúng tôi cần biết thêm về mối liên hệ với chứng rối loạn lưỡng cực. Nếu chúng ta có thể xác định được cách thức, lý do và thời điểm mọi người phản ứng với việc bổ sung axit arachidonic thì chúng ta sẽ tiến một bước gần hơn tới việc giúp đỡ những người đang phải vật lộn với tình trạng sức khỏe tâm thần nghiêm trọng và suốt đời này.”

Giáo sư Elina Hyppönen

Nghiên cứu mới –  Nghiên cứu ngẫu nhiên về Mendelian trên toàn bộ chuyển hóa xác định quá trình tổng hợp axit Arachidonic bị rối loạn điều hòa là yếu tố nguy cơ gây ra rối loạn lưỡng cực  – của Tiến sĩ David Stacey, Phó Giáo sư Beben Benyamin, Phó Giáo sư S. Hong Lee và Giáo sư Elina Hyppönen, được xuất bản trong tạp chí Tâm thần học sinh học. 

Bs Lê Đình Sáng (Tóm lược)

NGUỒN: Stacey, D., et al. (2024). A metabolome-wide Mendelian randomization study identifies dysregulated arachidonic acid synthesis as a potential causal risk factor for bipolar disorder. Biological Psychiatry. doi.org/10.1016/j.biopsych.2024.02.1005