Các chuyên gia hy vọng thuốc kháng vi-rút có thể giúp ích cho những người chưa bao giờ hồi phục hoàn toàn sau Covid. Một tình trạng mà người ta gọi là Long Covid (Hội chứng Covid kéo dài).

Paxlovid – loại thuốc duy nhất mà người dân có thể dùng tại nhà để điều trị một trường hợp Covid đang hoạt động – hiện đang được nghiên cứu như một phương pháp điều trị tiềm năng cho những người vẫn bị ốm vài tháng hoặc thậm chí nhiều năm sau khi bị nhiễm Covid.

“Có những người ngoài kia vẫn đang phải chịu đựng,” Tiến sĩ Linda Geng, đồng giám đốc của Phòng khám Hội chứng Covid-19 sau cấp tính Stanford ở California cho biết. “Chúng ta cần tìm ra các liệu pháp hiệu quả.”

Không có phương pháp điều trị nào được chứng minh có tác dụng cho Covid kéo dài.

Geng và các đồng nghiệp của cô tại Stanford Medicine đã bắt tay vào thử nghiệm lâm sàng đầu tiên để kiểm tra xem liệu Paxlovid của Pfizer có thể giúp giảm bớt các triệu chứng mệt mỏi, suy nhược hoặc sương mù não đang diễn ra hay không. Thuốc kháng vi-rút đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc bảo vệ chống lại bệnh nặng nếu được sử dụng trong vòng năm ngày kể từ khi bị bệnh. Nó ngăn chặn virus sao chép bên trong cơ thể.

Cơ chế tương tự có thể hoạt động lâu sau khi xuất hiện các triệu chứng không?

Không ai biết chính xác nguyên nhân gây ra một loạt các vấn đề kéo dài liên quan đến Covid kéo dài. Một trong những giả thuyết hàng đầu là cơ thể có thể chứa đựng những mẩu virus còn sót lại có vấn đề.

“Có những manh mối đang tích lũy”, ông Geng nói, chỉ ra nghiên cứu đã phát hiện virus trong ruột, cũng như trong phân và mẫu máu vài tháng sau khi nhiễm bệnh ban đầu.

“Được biết, Covid có thể đi đến nhiều địa điểm trong cơ thể,” cô nói. “Câu hỏi đặt ra là, nó có thiết lập căn cứ ở đó không? Và nó có đủ yên tĩnh để hệ thống miễn dịch của chúng ta không loại bỏ nó một cách đầy đủ không?

Các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng Paxlovid có thể tạo ra tác động có thể đo lường được đối với loại virus còn sót lại đó, nếu đó thực sự là nguyên nhân gây ra Covid kéo dài.

Nghiên cứu của Stanford nhằm mục đích tuyển nạp 200 người trưởng thành đã có các triệu chứng Covid kéo dài trong ít nhất ba tháng, mà không có chẩn đoán gần đây về căn bệnh này.

Một nửa trong số họ sẽ nhận được thuốc thực tế, trong khi những người khác sẽ nhận được giả dược. Trong khi Paxlovid thường được chỉ định trong năm ngày, nghiên cứu này sẽ có những người tham gia dùng nó trong 15 ngày. Điều này có nghĩa là, một phần, để giải quyết khả năng thuốc cần thêm thời gian để hoạt động tốt. Nhiều bệnh nhân mới được chẩn đoán mắc Covid đã báo cáo các triệu chứng hồi phục sau liệu trình điều trị 5 ngày điển hình của họ.

Kết quả dự kiến sẽ được công bố vào khoảng năm sau.

Đã có bằng chứng cho thấy những người dùng Paxlovid cho Covid ít có khả năng phát triển các triệu chứng kéo dài. Một nghiên cứu của Bộ Cựu chiến binh Hoa Kỳ (VA) được công bố vào đầu tháng này cho thấy những người nhận được thuốc kháng vi-rút ngay sau khi chẩn đoán Covid của họ có khả năng thấp hơn 26% so với những bệnh nhân không dùng thuốc có các triệu chứng liên tục ba tháng sau đó.

Những phát hiện của nghiên cứu VA có thể không áp dụng cho tất cả mọi người. Tất cả những người tham gia đều ít nhất 60 tuổi hoặc có các vấn đề sức khỏe khác sẽ làm tăng nguy cơ biến chứng.

Tiến sĩ Ziyad Al-Aly, một nhà dịch tễ học lâm sàng tại Đại học Washington ở St. Louis, dẫn đầu nghiên cứu. Nhà nghiên cứu Covid lâu năm hàng đầu nói rằng trong khi anh ta háo hức muốn xem Paxlovid có tác động ra sao trong nghiên cứu của Stanford, anh ta nghi ngờ rằng loại thuốc này có thể không hữu ích sau khi ai đó đã phải chịu đựng các triệu chứng của Covid một thời gian dài.

“Chúng tôi thực sự cảm thấy rằng với Covid kéo dài, bạn không nên đợi cho đến khi bạn đã có tất cả những vấn đề này để giải quyết chúng. Chúng tôi nghĩ rằng điều đó đã quá muộn,” anh nói.

Nhóm của Al-Aly cũng có kế hoạch nghiên cứu thuốc kháng vi-rút Covid của Merck, molnupiravir. Thuốc đó được phép sử dụng trong những ngày đầu của nhiễm trùng, nhưng chỉ ở những bệnh nhân vì bất kỳ lý do gì không thể dùng Paxlovid.

Học viện Y học Thể chất và Phục hồi chức năng Hoa Kỳ ước tính rằng 29 triệu người Mỹ mắc Covid kéo dài.

Một số phục hồi sau vài tuần hoặc một vài tháng.

Những người khác trở nên tồi tệ hơn, đặc biệt là nếu họ bị tái nhiễm, Tiến sĩ Monica Verduzco-Gutierrez, Trưởng khoa Y học phục hồi chức năng tại Trường Y tại UT Health San Antonio cho biết. Cô ấy không tham gia vào nghiên cứu của Stanford hoặc VA.

“Nếu họ bị bệnh trở lại với Covid, họ có thể trở lại các triệu chứng như ban đầu, hoặc thậm chí trở nên tồi tệ hơn,” cô nói.

Verduzco-Gutierrez nói rằng nghiên cứu Paxlovid ở những người mắc Covid kéo dài “có ý nghĩa” bởi vì “đôi khi virus ẩn nấp trong một số tế bào nhất định và rất khó để tiếp cận chúng”.

Liệu thuốc có thành công trong việc tiêu diệt bất kỳ loại virus nào còn sót lại không?

“Tôi không biết,” cô nói. “Chúng ta sẽ chờ xem.”

BS Lê Đình Sáng (Dịch, Theo NBC News)