Điện thoại CSKH: 19008082 - 0886.234.222
CHẤT LƯỢNG HÀNG ĐẦU - PHÁT TRIỂN CHUYÊN SÂU - NÂNG TẦM CAO MỚI
Thời gian làm việc: Khám bệnh: 7h-16h (Thứ 2-Thứ 6), 7h-12h (Sáng thứ 7), trừ nghỉ lễ ----- Tiếp nhận cấp cứu và điều trị nội trú 24/7, kể cả nghỉ lễ
CHẤT LƯỢNG HÀNG ĐẦU - PHÁT TRIỂN CHUYÊN SÂU - NÂNG TẦM CAO MỚI
CHẤT LƯỢNG HÀNG ĐẦU - PHÁT TRIỂN CHUYÊN SÂU - NÂNG TẦM CAO MỚI
Bệnh viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An > Bệnh Nội khoa > Phác đồ chẩn đoán và điều trị hạ calci máu

Phác đồ chẩn đoán và điều trị hạ calci máu

Phác đồ chẩn đoán và điều trị hạ calci máu

PHÁC ĐỒ CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ HẠ CALCI MÁU

Ths.Bs. Lê Đình Sáng – Khoa Nội tiết

1. Đại cương

1.1. Định nghĩa

Hạ calci máu là tình trạng nồng độ calci toàn phần trong máu < 8.5 mg/dL (2.12 mmol/L) hoặc calci ion hóa < 4.5 mg/dL (1.12 mmol/L).

1.2. Phân loại

  • Hạ calci máu cấp tính: xuất hiện trong vòng vài ngày
  • Hạ calci máu mạn tính: kéo dài trên 4 tuần

2. Nguyên nhân

2.1. Nguyên nhân thường gặp

  1. Suy cận giáp:
    • Sau phẫu thuật tuyến giáp hoặc cận giáp
    • Tự miễn
    • Di truyền
  2. Thiếu vitamin D:
    • Dinh dưỡng
    • Giảm hấp thu
    • Giảm tổng hợp tại da
  3. Kháng vitamin D
  4. Hội chứng “hungry bone” sau phẫu thuật cường cận giáp
  5. Hạ magiê máu nặng
  6. Thuốc: bisphosphonates, denosumab, cinacalcet

2.2. Nguyên nhân khác

  • Bệnh thận mạn
  • Giả hạ calci máu (hạ albumin máu)
  • Pancreatitis cấp
  • Hội chứng ly giải u
  • Nhiễm độc florua

3. Chẩn đoán

3.1. Lâm sàng

  • Triệu chứng thần kinh cơ:
    • Dấu hiệu Chvostek và Trousseau dương tính
    • Tê bì đầu chi, quanh miệng
    • Co giật, tetany
  • Triệu chứng tim mạch:
    • Kéo dài QT, loạn nhịp tim
    • Suy tim
  • Triệu chứng tâm thần: lo âu, trầm cảm

3.2. Cận lâm sàng

  • Xét nghiệm máu:
    • Calci toàn phần và calci ion hóa
    • Phospho, Magiê
    • PTH
    • 25-OH vitamin D
    • Creatinine, Albumin
  • Nước tiểu 24 giờ: Calci, Creatinine
  • Điện tâm đồ: kéo dài QT, rối loạn nhịp
  • X-quang sọ: vôi hóa hạch nền (trong suy cận giáp mạn tính)

3.3. Chẩn đoán xác định

  • Calci toàn phần < 8.5 mg/dL hoặc calci ion hóa < 4.5 mg/dL
  • Có thể kèm theo các triệu chứng lâm sàng

3.4. Chẩn đoán nguyên nhân

  • Dựa vào bệnh sử, triệu chứng lâm sàng và xét nghiệm

4. Điều trị

4.1. Nguyên tắc điều trị

  • Điều trị cấp cứu nếu có triệu chứng nặng
  • Điều trị nguyên nhân
  • Bổ sung calci và vitamin D

4.2. Điều trị cụ thể

4.2.1. Điều trị cấp cứu

  • Chỉ định:
    • Có triệu chứng nặng (co giật, tetany, loạn nhịp tim)
    • Calci ion hóa < 3.2 mg/dL (0.8 mmol/L)
  • Phương pháp:
    • Calci gluconate 10% 10-20 mL tiêm tĩnh mạch chậm trong 10 phút
    • Sau đó truyền tĩnh mạch liên tục 0.5-1.5 mg/kg/giờ
    • Theo dõi calci máu mỗi 4-6 giờ

4.2.2. Điều trị duy trì

  • Calci uống:
    • Calci carbonate 1000-2000 mg/ngày, chia 2-3 lần
    • Calci citrate nếu dùng thuốc ức chế bơm proton
  • Vitamin D:
    • Cholecalciferol (D3) 1000-2000 IU/ngày
    • Calcitriol 0.25-1 µg/ngày trong suy cận giáp

4.2.3. Điều trị nguyên nhân

  • Suy cận giáp: hormone tuyến cận giáp tái tổ hợp
  • Thiếu vitamin D: bổ sung vitamin D liều cao
  • Hạ magiê máu: bổ sung magiê
  • Ngừng thuốc gây hạ calci nếu có thể

4.3. Theo dõi và điều chỉnh điều trị

  • Mục tiêu: duy trì calci máu ở giới hạn thấp của bình thường
  • Theo dõi calci, phospho, 25-OH vitamin D, PTH định kỳ
  • Theo dõi calci niệu 24 giờ để tránh tăng calci niệu

5. Biến chứng

  • Cấp tính: co giật, loạn nhịp tim, suy hô hấp
  • Mạn tính: đục thủy tinh thể, vôi hóa mô mềm, rối loạn tâm thần

6. Phòng ngừa

  • Bổ sung calci và vitamin D sau phẫu thuật tuyến giáp, cận giáp
  • Điều chỉnh rối loạn điện giải (đặc biệt là magiê) kịp thời
  • Bổ sung vitamin D cho nhóm nguy cơ cao

7. Tiên lượng

  • Phụ thuộc vào nguyên nhân và thời gian phát hiện, điều trị
  • Đa số các trường hợp có tiên lượng tốt nếu được điều trị kịp thời và đúng cách

8. Tài liệu tham khảo

  1. Fong J, Khan A. (2012). Hypocalcemia: updates in diagnosis and management for primary care. Can Fam Physician, 58(2), 158-162.
  2. Schafer AL, Shoback DM. (2016). Hypocalcemia: Diagnosis and Treatment. [Updated 2016 Jan 3]. In: Feingold KR, et al., editors. Endotext [Internet]. South Dartmouth (MA): MDText.com, Inc.
  3. Bilezikian JP, et al. (2016). Hypoparathyroidism in the adult: epidemiology, diagnosis, pathophysiology, target-organ involvement, treatment, and challenges for future research. J Bone Miner Res, 26(10), 2317-2337.