1. Định nghĩa

Xuất huyết tiêu hóa (XHTH) do vỡ giãn tĩnh mạch thực quản, dạ dày (TMTQ, DD) là biến chứng chính của hội chứng tăng áp lực tĩnh mạch cửa (TALTMC) và là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở bệnh nhân xơ gan. Hiện nay, tỷ lệ XHTH do vỡ giãn TMTQ, DD khá cao, là một trong những cấp cứu chính của viện điều trị các bệnh tiêu hóa. Giãn tĩnh mạch thực quản với tần suất ~ 50-60% bệnh nhân xơ gan còn bù và 85% bệnh nhân xơ gan mất bù.

Chảy máu tiêu hóa do vỡ giãn tĩnh mạch lần đầu xảy ra với tỉ lệ 10-15%/năm, trong khi đó tỉ lệ tái phát có thể đến 60%/năm nếu không phòng ngừa. Tỉ lệ tử vong trong vòng 6 tuần sau chảy máu tiêu hóa do vỡ giãn tĩnh mạch là khoảng 15-20%. Vì tỷ lệ tái phát chảy máu sau XHTH do giãn vỡ tĩnh mạch thực quản lần đầu rất là cao, do vậy những bệnh nhân đã có tiền sử XHTH sẽ phải điều trị, dự phòng tái XHTH rất sát.

 2. Làm cách nào để dự phòng Chảy máu tiêu hóa do vỡ giãn tĩnh mạch?

– Sử dụng thuốc chẹn beta không chọn lọc theo liều có hiệu quả, trọn đời.

– Thắt triệt tiêu các búi giãn tĩnh mạch thực quản.

– Tiêm keo histoacryl gây tắc mạch, triệt tiêu búi giãn tĩnh mạch dạ dày.

– Can thiệp nút mạch BRTO hoặc PARTO.

3. Đối với việc sử dụng thuốc chẹn beta không chọn lọc

Đối với nhóm xơ gan còn bù với tăng áp cửa nhẹ: có nguy cơ rất thấp mất bù cũng như phát triển giãn mạch nội tạng và tình trạng tăng đông => ức chế beta không chọn lọc và những thuốc co mạch khác không có vai trò –» không sử dụng. Đối với nhóm gan còn bù với tăng áp cửa có ý nghĩa lâm sàng (clinical significant portal hypertension- CSPH), và xơ gan mất bù: được khuyến cáo ở bệnh nhân xơ gan có nguy cơ cao như: xơ gan còn bù với giãn trung bình/lớn tĩnh mạch thực quản hoặc giãn nhẹ nhưng có dấu chấm đỏ trên nội soi hoặc bệnh nhân xơ gan mất bù với giãn tĩnh mạch thực quản bất kỳ mức độ. Hiện nay (Baveno VII) ức chế beta không chọn lọc và những thuốc co mạch khác còn được khuyến cáo sử dụng nhằm ngăn ngừa tất cả các biến cố mất bù ở bệnh nhân xơ gan còn bù (cổ trướng, chảy máu tiêu hóa, bệnh não gan)

4. Khuyến cáo đối với người bệnh sử dụng thuốc ức chế beta không chọn lọc hoặc những thuốc co mạch khác

– Yêu cầu bác sỹ tìm liều thuốc hợp lý và có hiệu quả.

 – Dùng thuốc theo liều đã tìm được trọn đời còn lại.