THOÁI HOÁ KHỚP GỐI: NGUYÊN NHÂN, ĐIỀU TRỊ VÀ CÁCH DỰ PHÒNG

Thoái hoá khớp gối là hậu quả của quá trình cơ học và sinh học làm mất cân bằng giữa tổng hợp và huỷ hoaị của sụn và xương dưới sụn. Sự mất cân bằng này có thể được bắt đầu bởi nhiều yếu tố: di truyền, phát triển, chuyển hoá và chấn thương, biểu hiện cuối cùng của thoái hóa khớp là các thay đổi hình thái, sinh hoá, phân tử và cơ sinh học của tế bào và chất cơ bản của sụn dẫn đến nhuyễn hoá, nứt loét và mất sụn khớp, xơ hoá xương dưới sụn, tạo gai xương và hốc xương dưới sụn.

Bệnh thường gặp ở nữ giới, chiếm 80%.

Hình ảnh thoái hóa khớp gối

*  NGUYÊN NHÂN

– Thoái hoá khớp nguyên phát

Là nguyên nhân chính, xuất hiện muộn, thường ở người sau 60 tuổi, có thể ở 1 hoặc nhiều khớp, tiến triển chậm. Ngoài ra có thể có yếu tố di truyền, yếu tố nội tiết và chuyển hoá (mãn kinh, đái tháo đường…) có thể gia tăng tình trạng thoái hóa.

– Thoái hoá khớp thứ phát

Bệnh gặp ở mọi lứa tuổi, nguyên nhân có thể do sau các chấn thương khiến trục khớp thay đổi (gãy xương khớp, can lệch…). Các bất thường trục khớp gối bẩm sinh: khớp gối quay ra ngoài, khớp gối quay vào trong, khớp gối quá duỗi hoặc sau các tổn thương viêm khác tại khớp gối (viêm khớp dạng thấp, viêm cột sống dính khớp, lao khớp, bệnh gút…).

* CHẨN ĐOÁN

  Chẩn đoán xác định:  Áp dụng tiêu chuẩn chẩn đoán của Hội thấp khớp học Mỹ-ACR (American College of Rheumatology), 199.

1. Có gai xương ở rìa khớp (trên X quang)
2. Dịch khớp là dịch thoái hóa
3. Tuổi trên 38
4. Cứng khớp dưới 30 phút
5. Có dấu hiệu lục khục khi cử động khớp

Chẩn đoán xác định khi có yếu tố 1,2,3,4 hoặc 1,2,5 hoặc 1,4,5

– Các dấu hiệu khác:

+ Tràn dịch khớp: đôi khi thấy ở khớp gối, do phản ứng viêm của màng hoạt dịch.

+ Biến dạng: do xuất hiện các gai xương, do lệch trục khớp hoặc thoát vị màng hoạt dịch.

– Các phương pháp thăm dò hình ảnh chẩn đoán

+ X quang qui ước:  chia 4 giai đoạn theo Kellgren và Lawrence

+ Siêu âm khớp: đánh giá tình trạng hẹp khe khớp, gai xương, tràn dịch khớp, đo độ dày sụn khớp, màng hoạt dịch khớp, phát hiện các mảnh sụn thoái hóa bong vào trong ổ khớp.

+ Chụp cộng hưởng từ (MRI): phương pháp này có thể quan sát được hình ảnh khớp một cách đầy đủ, phát hiện được các tổn thương sụn khớp, dây chằng, màng hoạt dịch.

+ Nội soi khớp: phương pháp nội soi khớp quan sát trực tiếp được các tổn thương thoái hoá của sụn khớp ở các mức độ khác nhau, qua nội soi khớp kết hợp sinh thiết màng hoạt dịch để làm xét nghiệm tế bào chẩn đoán phân biệt với các bệnh lý khớp khác.

Hình ảnh nội soi thoái hóa khớp gối

+ Các xét nghiệm khác:

Xét nghiệm máu và sinh hoá: Tốc độ lắng máu bình thường.

Dịch khớp: Đếm tế bào dịch khớp <1000 tế bào/ 1mm³.

– Chẩn đoán phân biệt: Viêm khớp dạng thấp thể 1 khớp

* ĐIỀU TRỊ

– Nguyên tắc điều trị

+ Giảm đau trong các đợt tiến triển.

+ Phục hồi chức năng vận động của khớp, hạn chế và ngăn ngừa biến dạng khớp.

+ Tránh các tác dụng không mong muốn của thuốc, lưu ý tương tác thuốc và các bệnh kết hợp ở người cao tuổi.

+ Nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

• Điều trị không dùng thuốc:

+ Giảm chịu lực cho khớp, giảm cân nặng.

+ Tập cơ tứ đầu, tập vận động vừa sức, đều đặn, đi bộ đường bằng phẳng
Thay đổi các thói quen xấu làm tăng chịu lực của khớp (ngồi xổm, xách nặng…).

+ Tránh các động tác làm tăng chịu lực cho khớp và cột sống

+ Giảm muối, đường, mỡ, tăng protid, calci và vitamin (rau xanh, trái cây).

– Điều trị nội khoa:

+ Vật lý trị liệu:

Nhiệt điều trị: Các phương pháp siêu âm, hồng ngoại, chườm nóng, liệu pháp suối khoáng, bùn có hiệu quả cao.

+Thuốc điều trị triệu chứng tác dụng nhanh: Chỉ định khi có đau khớp

Thuốc giảm đau, Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), Thuốc bôi ngoài da.

Corticosteroid:  Đường tiêm nội khớp.

+ Thuốc điều trị triệu chứng tác dụng chậm (DMARDs):

 Acid hyaluronic (AH) dưới dạng hyaluronate, Glucosamine sulfate, Thuốc ức chế Interleukin 1

• Cấy ghép tế bào gốc:

+ Từ huyết tương tự thân giàu tiểu cầu (PRP): lấy máu tĩnh mạch, chống đông, ly tâm tách huyết tương sau đó bơm vào khớp gối 6ml- 8ml PRP.

+ Tế bào gốc chiết xuất từ mô mỡ hoặc nguồn gốc tủy xương tự thân.

– Điều trị ngoại khoa:

+ Điều trị dưới nội soi khớp:

+ Phẫu thuật thay khớp nhân tạo: Được chỉ định ở các thể nặng tiến triển, có giảm nhiều chức năng vận động. Thường được áp dụng ở những bệnh nhân trên 60 tuổi.

* THEO DÕI VÀ QUẢN LÝ

– Chống béo phì.

– Có chế độ vận động thể dục thể thao hợp lý, bảo vệ khớp tránh quá tải.

– Phát hiện điều trị chỉnh hình sớm các dị tật.

Hiện nay tại Bệnh viện hữu nghị đa khoa Nghệ An chúng tôi có đầy đủ chuyên khoa Cơ xương khớp và Chấn thương chỉnh hình với trang thiết bị hiện đại, các bác sĩ được đào tạo chuyên sâu có thể khám, chẩn đoán và điều trị thoái hóa khớp gối ở tất cả các giai đoạn.

Để đặt lịch khám và tìm hiều thông tin, xin vui lòng liên hệ Bệnh viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An.

Km5, xã Nghi Phú, TP Vinh, Nghệ An.

Số điện thoại đặt lịch khám: 19008082 (Thời gian đặt hẹn: 7h – 19h thứ 2 đến thứ 6 và 7h -12h thứ 7 hàng tuần, áp dụng cho bệnh nhân khám viện phí và yêu cầu).

Số điện thoại khoa Cơ xương khớp: 0385384657.

Website: https://bvnghean.vn.