Một nghiên cứu quốc tế mới được công bố trên tạp chí Nature Medicine và được trình bày dưới dạng tóm tắt muộn tại hội nghị thường niên của Hiệp hội các bác sĩ phẫu thuật thần kinh Hoa Kỳ (AANS), cho thấy nhiều hứa hẹn cho bệnh nhân u nguyên bào thần kinh đệm (Glioblastoma).

Tiến sĩ Farshad Nassiri và Gelareh Zadeh, bác sĩ phẫu thuật thần kinh tại Mạng lưới Y tế Đại học (UHN) ở Toronto, đã công bố kết quả của thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 1/2 điều tra tính an toàn và hiệu quả của một liệu pháp mới kết hợp tiêm  oncolytic virus – một loại virus nhắm vào và tiêu diệt tế bào ung thư – trực tiếp vào khối u, với liệu pháp miễn dịch tiêm tĩnh mạch.

Các tác giả phát hiện ra rằng liệu pháp kết hợp mới này có thể loại bỏ khối u ở những bệnh nhân được chọn, với bằng chứng về kéo dài thời gian sống sót.

Công trình nghiên cứu của các tác giả cũng tiết lộ một dấu hiệu di truyền mới trong các mẫu khối u có khả năng dự đoán bệnh nhân nào bị u nguyên bào thần kinh đệm có khả năng đáp ứng với điều trị nhất.

Kết quả thử nghiệm lâm sàng ban đầu rất hứa hẹn. Chúng tôi lạc quan một cách thận trọng về lợi ích lâm sàng lâu dài cho bệnh nhân”.

Tiến sĩ Gelareh Zadeh, Đồng Giám đốc Viện Não Krembil và Nhà khoa học cao cấp tại Trung tâm Ung thư Princess Margaret

Glioblastoma là một bệnh ung thư não nguyên phát nổi tiếng khó điều trị. Mặc dù điều trị tích cực, thường bao gồm phẫu thuật cắt bỏ khối u và nhiều loại thuốc hóa trị, ung thư thường tái phát, tại thời điểm đó các lựa chọn điều trị bị hạn chế.

Thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch là phương pháp điều trị hiệu quả cho nhiều loại ung thư, nhưng chúng có thành công hạn chế trong điều trị u nguyên bào thần kinh đệm tái phát. Liệu pháp mới này liên quan đến sự kết hợp của virus tiêu diệt tế bào ung thư và ức chế điểm kiểm soát miễn dịch, sử dụng kháng thể chống PD-1 như một liệu pháp miễn dịch nhắm mục tiêu.

Đầu tiên, nhóm nghiên cứu đã truyền virus bằng cách khoanh vùng chính xác khối u bằng các kỹ thuật lập thể và tiêm virus qua một lỗ nhỏ và catheter được xây dựng có mục đích. Sau đó, bệnh nhân được chỉ định kháng thể kháng PD-1 tiêm tĩnh mạch, cứ sau ba tuần, bắt đầu một tuần sau phẫu thuật.

“Những loại thuốc này hoạt động bằng cách ngăn chặn khả năng ung thư trốn tránh phản ứng miễn dịch tự nhiên của cơ thể, vì vậy chúng có rất ít lợi ích khi khối u không hoạt động miễn dịch – như trường hợp u nguyên bào thần kinh đệm”, Tiến sĩ Zadeh giải thích.

“Virus oncolytic có thể khắc phục hạn chế này bằng cách tạo ra một môi trường vi mô khối u thuận lợi hơn, sau đó giúp tăng cường phản ứng miễn dịch chống khối u.”

Sự kết hợp của virus oncolytic và ức chế điểm kiểm soát miễn dịch dẫn đến một ‘cú đánh kép’ vào các khối u; Virus trực tiếp gây chết tế bào ung thư, nhưng cũng kích thích hoạt động miễn dịch tại chỗ gây viêm, khiến các tế bào ung thư dễ bị tổn thương hơn với liệu pháp miễn dịch nhắm mục tiêu.

Tiến sĩ Zadeh và các đồng nghiệp đã đánh giá liệu pháp cải tiến ở 49 bệnh nhân mắc bệnh tái phát, từ 15 địa điểm bệnh viện trên khắp Bắc Mỹ.

UHN, bệnh viện nghiên cứu và giảng dạy lớn nhất ở Canada và là tổ chức Canada duy nhất tham gia vào nghiên cứu, đã điều trị cho phần lớn các bệnh nhân tham gia thử nghiệm.

Đáp ứng của u nguyên bào thần kinh đệm với liệu pháp kết hợp virus tiêu diệt tế bào ung thư và ức chế điểm kiểm tra miễn dịch trên phim MRI sọ não theo các mốc thời gian

Kết quả, được công bố trên tạp chí Nature Medicine, cho thấy liệu pháp kết hợp này an toàn, dung nạp tốt và kéo dài thời gian sống của bệnh nhân. Liệu pháp này không có tác dụng phụ bất ngờ lớn và mang lại thời gian sống sót trung bình là 12,5 tháng – lâu hơn đáng kể so với sáu đến tám tháng thường thấy với các liệu pháp hiện có.

“Chúng tôi rất phấn khích bởi những kết quả này”, Tiến sĩ Farshad Nassiri, tác giả đầu tiên của nghiên cứu và là bác sĩ nội trú phẫu thuật thần kinh cao cấp tại Đại học Toronto cho biết. “Hơn một nửa số bệnh nhân của chúng tôi đã đạt được lợi ích lâm sàng – bệnh ổn định hoặc tốt hơn – và chúng tôi đã thấy một số phản ứng đáng chú ý với các khối u co lại, và một số thậm chí biến mất hoàn toàn. Ba bệnh nhân vẫn còn sống ở thời gian 45, 48 và 60 tháng sau khi bắt đầu thử nghiệm lâm sàng.

“Những phát hiện của nghiên cứu đặc biệt có ý nghĩa vì các bệnh nhân trong thử nghiệm không bị cắt bỏ khối u khi tái phát – chỉ tiêm virus tiêu diệt tế bào ung thư – đây là một phương pháp điều trị mới cho u nguyên bào thần kinh đệm. Vì vậy, thật đáng chú ý khi thấy những phản ứng này”, Tiến sĩ Zadeh nói.

“Chúng tôi tin rằng chìa khóa thành công của chúng tôi là đưa virus trực tiếp vào khối u trước khi sử dụng liệu pháp miễn dịch toàn thân. Kết quả của chúng tôi báo hiệu rõ ràng rằng đây có thể là một cách tiếp cận an toàn và hiệu quả”, Tiến sĩ Nassiri nói thêm.

Nhóm nghiên cứu cũng thực hiện các thí nghiệm để xác định đột biến, biểu hiện gen và đặc điểm miễn dịch của khối u của từng bệnh nhân. Họ đã phát hiện ra các đặc điểm miễn dịch quan trọng mà cuối cùng có thể giúp các bác sĩ lâm sàng dự đoán phản ứng điều trị và hiểu các cơ chế kháng u nguyên bào thần kinh đệm.

“Nói chung, các loại thuốc được sử dụng trong điều trị ung thư không có tác dụng đối với mọi bệnh nhân, nhưng chúng tôi tin rằng có một nhóm nhỏ bệnh nhân u nguyên bào thần kinh đệm sẽ đáp ứng tốt với phương pháp điều trị này”, Tiến sĩ Zadeh nói. “Tôi tin rằng nghiên cứu ứng dụng này, kết hợp khoa học cơ bản và các thử nghiệm lâm sàng, là chìa khóa để thúc đẩy các phương pháp điều trị cá nhân hóa cho u nguyên bào thần kinh đệm về phía trước.”

Đây là một trong số ít các thử nghiệm lâm sàng có kết quả thuận lợi cho u nguyên bào thần kinh đệm trong thập kỷ qua, và nó thực sự là một nỗ lực của nhóm.

Thử nghiệm sẽ không thể thực hiện được nếu không có các nhóm phẫu thuật đáng kính, các nhóm an toàn nghiên cứu và các nhà nghiên cứu của chúng tôi – bao gồm Tiến sĩ Warren Mason và nhóm của ông tại Trung tâm Ung thư Princess Margaret – và các bệnh nhân dũng cảm của chúng tôi và gia đình của họ. Chúng tôi cũng biết ơn Gia đình Wilkins vì đã cung cấp kinh phí để cho phép chúng tôi hoàn thành các thử nghiệm nhằm nâng cao việc chăm sóc bệnh nhân của chúng tôi, “Tiến sĩ Zadeh nói.

Các bước tiếp theo cho nhóm là kiểm tra hiệu quả của liệu pháp kết hợp so với các phương pháp điều trị khác trong một thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên.

“Chúng tôi được khuyến khích bởi những kết quả này, nhưng vẫn còn rất nhiều công việc phía trước”, Tiến sĩ Nassiri nói. “Mục tiêu của chúng tôi, như mọi khi, là giúp đỡ bệnh nhân của chúng tôi. Đó là điều thúc đẩy chúng tôi tiếp tục nghiên cứu này”.

Bs Lê Đình Sáng (Trích dịch)

TÀI LIỆU GỐC: