Tiêm vắc xin biện pháp hữu hiệu nhất để phòng bệnh viêm não Nhật Bản

Bệnh viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An > Y học thường thức > Tiêm vắc xin biện pháp hữu hiệu nhất để phòng bệnh viêm não Nhật Bản

Tiêm vắc xin biện pháp hữu hiệu nhất để phòng bệnh viêm não Nhật Bản

Khoa Nhi sơ sinh, Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An

Viêm não Nhật Bản là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi rút gây ra, lây truyền từ động vật sang người qua trung gian truyền bệnh là muỗi. Đây là bệnh lý nguy hiểm ở hệ thần kinh trung ương, thường gặp ở trẻ em và có thể để lại di chứng nặng nề hoặc tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Tại Việt Nam, bệnh lưu hành chủ yếu ở khu vực nông thôn, nơi có hoạt động chăn nuôi gia súc gần khu dân cư. Trong những năm gần đây, mặc dù tỷ lệ mắc đã giảm nhờ chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia, nhưng bệnh vẫn còn xảy ra và có nguy cơ bùng phát dịch nếu người dân chủ quan, không thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng ngừa.

Trước thực trạng đó, Bệnh viện cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức về phòng, chống bệnh Viêm não Nhật Bản; đồng thời cung cấp các hướng dẫn giúp người dân thực hiện tốt biện pháp phòng bệnh, chủ động bảo vệ sức khỏe cộng đồng và đặc biệt là trẻ em.

I. TỔNG QUAN VỀ BỆNH VIÊM NÃO NHẬT BẢN

1. Tác nhân gây bệnh

Viêm não Nhật Bản (Japanese Encephalitis – JE) là bệnh do vi rút viêm não Nhật Bản thuộc họ Flaviviridae gây ra. Vi rút này tồn tại trong chu trình tự nhiên giữa muỗi, chim hoang dã và lợn. Con người là vật chủ ngẫu nhiên và không truyền bệnh cho người khác.

2. Đường lây truyền

– Muỗi Culex tritaeniorhynchus là trung gian truyền bệnh chính.

– Vi rút lây từ lợn hoặc chim sang muỗi khi muỗi hút máu, sau đó lây sang người khi muỗi đốt.

– Bệnh không lây từ người sang người.

3. Đối tượng nguy cơ

– Trẻ em từ 2 đến 15 tuổi, đặc biệt ở vùng nông thôn, nơi có chăn nuôi lợn.

– Người chưa tiêm vắc xin phòng bệnh.

– Người sống trong vùng có dịch hoặc thường xuyên bị muỗi đốt.

4. Thời điểm bùng phát

– Dịch thường xảy ra vào mùa hè, từ tháng 5 đến tháng 10.

– Tập trung tại các tỉnh đồng bằng và trung du, nơi có ruộng lúa và chăn nuôi.

III. TRIỆU CHỨNG VÀ DIỄN BIẾN CỦA BỆNH

1. Thời gian ủ bệnh: Từ 5 đến 15 ngày sau khi bị muỗi mang vi rút đốt

2. Các giai đoạn lâm sàng

2.1. Giai đoạn khởi phát (1–6 ngày)

– Sốt cao đột ngột (39–40°C).

– Đau đầu, buồn nôn, nôn.

– Mệt mỏi, mất ngủ, khó chịu.

– Một số trẻ có dấu hiệu co giật nhẹ.

2.2. Giai đoạn toàn phát (3 – 5 ngày)

– Co giật toàn thân hoặc cục bộ.

– Lú lẫn, kích thích, hôn mê.

– Rối loạn thần kinh: liệt chi, méo miệng, khó nói.

– Dấu hiệu màng não: cứng gáy, tăng trương lực cơ.

2.3. Giai đoạn lui bệnh

– Nếu điều trị kịp thời, bệnh có thể thuyên giảm.

– Tuy nhiên, có thể để lại di chứng thần kinh nặng nề.

3. Di chứng và biến chứng

– Khoảng 25% ca mắc tử vong.

– 30–50% người sống sót mang di chứng vĩnh viễn:

+ Liệt nửa người, bại não.

+ Chậm phát triển trí tuệ.

+ Co giật, rối loạn hành vi.

IV. PHÒNG BỆNH VIÊM NÃO NHẬT BẢN

1. Biện pháp quan trọng nhất: Tiêm vắc xin phòng bệnh

Vắc xin phòng bệnh viêm não Nhật Bản được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng tại Việt Nam từ năm 1997, là biện pháp hiệu quả và bền vững nhất hiện nay.

Lịch tiêm khuyến cáo của Bộ Y tế:

– Mũi 1: Khi trẻ đủ 12 tháng tuổi.

– Mũi 2: Sau mũi 1 từ 1 đến 2 tuần.

– Mũi 3: Sau mũi 2 khoảng 1 năm.

– Mũi nhắc lại: Cứ mỗi 3 – 4 năm cho đến khi 15 tuổi.

Lưu ý: Cần đưa trẻ đi tiêm đúng lịch, đủ liều, không tự ý bỏ mũi hoặc hoãn tiêm nếu không có chỉ định của bác sĩ.

2. Biện pháp phòng muỗi đốt

– Ngủ màn, kể cả ban ngày và ban đêm.

– Mặc quần áo dài tay khi ra ngoài.

– Dùng nhang muỗi, vợt điện, kem xua muỗi.

– Phát quang bụi rậm, dọn sạch nơi muỗi sinh sản.

– Nuôi lợn, gia súc cách xa khu dân cư.