1. Viêm đường hô hấp do virus RSV là gì?

Virus hợp bào hô hấp (Respiratory Syncytial Virus – RSV) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây nhiễm trùng đường hô hấp dưới ở trẻ nhỏ, người cao tuổi và bệnh nhân suy giảm miễn dịch. Việc chẩn đoán sớm và chính xác RSV có ý nghĩa quan trọng trong điều trị hỗ trợ, phòng lây nhiễm trong bệnh viện và giảm gánh nặng y tế. Trước đây, các phương pháp chẩn đoán dựa vào kháng nguyên nhanh hoặc nuôi cấy virus, tuy nhiên độ nhạy hạn chế. Sự phát triển của Real-time PCR đã mang lại bước tiến lớn trong chẩn đoán RSV.

2. Triệu chứng thường gặp ở bệnh viêm đường hô hấp do virus RSV.

2.1. Thời gian ủ bệnh

– Thường từ 2 – 8 ngày sau khi nhiễm virus.

2.2. Triệu chứng lâm sàng chung

Do RSV gây nhiễm trùng đường hô hấp cả trên và dưới, triệu chứng có thể đa dạng, từ nhẹ giống cảm lạnh đến viêm tiểu phế quản nặng.

a. Nhiễm trùng đường hô hấp trên (thể nhẹ)

– Sốt nhẹ hoặc vừa.

– Sổ mũi, nghẹt mũi.

– Ho khan.

– Hắt hơi.

– Ăn uống kém, mệt mỏi.

b. Nhiễm trùng đường hô hấp dưới (thể nặng hơn)

– Thở nhanh, khó thở.

– Thở rít, khò khè (do viêm tiểu phế quản).

– Rút lõm lồng ngực khi hít vào.

– Nghe phổi có ran ẩm, ran rít.

– Ho nhiều, có thể kèm theo đờm.

2.3. Triệu chứng ở từng nhóm đối tượng

a. Ở trẻ sơ sinh và nhũ nhi

– Có thể khởi phát bằng ngừng thở ngắn, thở rên, bú kém.

– Dễ diễn tiến nặng: viêm tiểu phế quản cấp, viêm phổi.

– Có thể kèm ngạt, tím tái, co lõm lồng ngực.

b. Ở trẻ lớn và người trưởng thành khỏe mạnh

– Thường chỉ biểu hiện giống cảm cúm: sốt nhẹ, sổ mũi, đau họng, ho.

– Bệnh tự giới hạn trong 1–2 tuần.

c. Ở người cao tuổi hoặc người suy giảm miễn dịch

– Triệu chứng có thể nặng hơn, dễ dẫn đến viêm phổi, suy hô hấp.

– Có thể sốt cao, khó thở rõ rệt, giảm oxy máu.

2.4. Các biến chứng có thể gặp

– Viêm tiểu phế quản cấp: đặc trưng ở trẻ <2 tuổi.

– Viêm phổi: đặc biệt nguy hiểm ở trẻ sơ sinh, người già, người suy giảm miễn dịch.

– Ngừng thở ở trẻ sinh non hoặc bệnh tim bẩm sinh.

– Tăng nguy cơ hen suyễn hoặc khò khè tái diễn về sau.

2.5. Đặc điểm cần lưu ý

– Triệu chứng RSV không đặc hiệu, rất giống với cúm hoặc nhiễm virus hô hấp khác.

– Do đó, để chẩn đoán xác định, cần làm xét nghiệm cận lâm sàng, trong đó Real-time PCR RSV là tiêu chuẩn vàng hiện nay.

3. Nguyên lý cơ bản của Real-time PCR

– Nguyên lý: Khuếch đại đoạn gen đặc hiệu của RSV bằng phản ứng PCR, đồng thời ghi nhận tín hiệu huỳnh quang phát sinh trong từng chu kỳ, cho phép theo dõi quá trình khuếch đại “thời gian thực”.

– Ưu điểm kỹ thuật:

+ Độ nhạy và độ đặc hiệu cao (phát hiện lượng virus rất thấp).

+ Khả năng phát hiện đồng nhiễm nhiều tác nhân hô hấp nếu kết hợp dạng multiplex.

4. Vai trò trong phát hiện RSV

– Chẩn đoán sớm và chính xác: Real-time PCR giúp xác định RSV ngay từ giai đoạn đầu, kể cả khi tải lượng virus thấp mà các test kháng nguyên dễ bỏ sót.

– Phân biệt RSV với các virus hô hấp khác: triệu chứng lâm sàng của RSV dễ nhầm lẫn với cúm, parainfluenza, adenovirus… Real-time PCR giúp xác định chính xác căn nguyên, tránh điều trị kháng sinh không cần thiết.

– Phát hiện đồng nhiễm: Công nghệ multiplex real-time PCR cho phép phát hiện đồng thời RSV và nhiều virus hô hấp khác trong một mẫu bệnh phẩm, hỗ trợ đánh giá toàn diện tình trạng nhiễm trùng.

– Ứng dụng trong giám sát dịch tễ: theo dõi sự lưu hành của RSV theo mùa, hỗ trợ cảnh báo dịch.

5. Vai trò trong điều trị và quản lý bệnh nhân

Mặc dù hiện nay chưa có thuốc kháng virus đặc hiệu cho RSV (ngoại trừ một số trường hợp dùng ribavirin hạn chế), kết quả Real-time PCR vẫn có giá trị trong điều trị và quản lý:

– Hướng dẫn cách ly và kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện: xác định sớm ca nhiễm RSV giúp phân luồng bệnh nhân, hạn chế lây lan trong khoa nhi, sơ sinh, hồi sức.

– Theo dõi tải lượng virus: trong nghiên cứu lâm sàng, Real-time PCR có thể dùng để theo dõi đáp ứng điều trị kháng virus hoặc kháng thể đơn dòng (như palivizumab, nirsevimab).

– Tránh sử dụng kháng sinh không hợp lý: loại trừ nguyên nhân vi khuẩn khi có bằng chứng RSV, giảm tình trạng kháng kháng sinh.

– Hỗ trợ dự báo diễn biến bệnh: một số nghiên cứu chỉ ra tải lượng RSV cao (qua real-time PCR) liên quan đến mức độ nặng của bệnh.

6. Hạn chế và lưu ý

– Chi phí xét nghiệm cao hơn so với test nhanh kháng nguyên.

– Yêu cầu phòng xét nghiệm có trang thiết bị và nhân lực được đào tạo.

– Kết quả dương tính không luôn đồng nghĩa với bệnh lý nặng, cần kết hợp với lâm sàng để đánh giá.

Xét nghiệm Real-time PCR giữ vai trò chuẩn vàng trong phát hiện RSV nhờ độ nhạy, độ đặc hiệu cao và khả năng định lượng. Trong điều trị và quản lý bệnh nhân, kỹ thuật này giúp:

– Chẩn đoán sớm, chính xác.

– Hỗ trợ kiểm soát lây nhiễm bệnh viện.

– Hạn chế lạm dụng kháng sinh.

– Cung cấp dữ liệu cho nghiên cứu và theo dõi hiệu quả các liệu pháp mới.

Do đó, Real-time PCR không chỉ có ý nghĩa trong lâm sàng mà còn trong giám sát dịch tễ và định hướng phát triển các chiến lược phòng ngừa, điều trị RSV trong tương lai.

Khoa Di truyền và Sinh học Phân tử cam kết mang lại dịch vụ y tế chất lượng cao, áp dụng công nghệ tiên tiến nhất nhằm góp phần chăm sóc và bảo vệ

sức khỏe cho mọi người. Đội ngũ y, bác sĩ Khoa Di truyền và sinh học phân tử luôn nỗ lực không ngừng để cập nhật và áp dụng những tiến bộ y học hiện đại, giúp bệnh nhân yên tâm và tin tưởng khi đến khám và điều trị tại Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An.

👉👉Để đặt lịch khám và tìm hiểu thông tin, xin vui lòng liên hệ
🏥 Bệnh viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An.
🏆 Chất lượng hàng đầu – Phát triển chuyên sâu – Nâng tầm cao mới.
🏥Giấy phép hoạt động số 0188/SYT-GPHĐ
🛤 Địa chỉ: Đại lộ Lê nin, Km5, phường Vinh Phú, Nghệ An.
☎️Số điện thoại đặt lịch khám: 1900.8082 hoặc 0886.234.222
⌚️Thời gian đặt hẹn: 7h – 16h thứ 2 đến thứ 6
🖥Website: https://bvnghean.vn.