Ths.BSNT. Trịnh Lê Khánh Linh

Khoa Cơ xương khớp – Bệnh viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An

1. Bệnh viêm cân gan chân là gì?

 Cân gan chân là một gân cơ đàn hồi dày chắc, cấu tạo từ các sợi collagen trải dài từ xương gót chân đến chỏm của các xương bàn chân gần ngón chân. Cân gan chân tham gia cấu thành nên vòm cong sinh lý gan bàn chân, từ đó làm giảm đi áp lực mà bàn chân phải chịu, giúp việc đi lại dễ dàng hơn và bảo vệ các khớp xương bàn chân.

Viêm cân gan chân là tình trạng viêm của cân bàn chân gây đau gót chân và ảnh hưởng không nhỏ đến sinh hoạt hàng ngày của người bệnh. Đây là một bệnh lý phổ biến trong cộng đồng, hay gặp ở nam giới tuổi trung niên, vận động viên và những người lao động nặng nhọc. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể xảy ra với người trẻ tuổi, người đi bộ nhiều, đứng lâu hay có thói quen đi chân đất, mang giày dép có phần đế quá cứng, người béo phì, tập thể dục quá mức…. Khoảng 70% các trường hợp bệnh nhân bị viêm cân gan chân có gai xương gót chân kèm theo.

2. Nguyên nhân gây bệnh viêm cân gan chân

Nguyên nhân gây viêm cân gan chân bao gồm những tác nhân tác động làm chấn thương lên cơ gan bàn chân. Những tổn thương này làm kéo căng gân cơ bàn chân, mất tính đàn hồi, giảm khả năng chịu lực của gân cơ gan bàn chân. Áp lực của cơ thể do đi lại nhiều, đứng lâu hoặc sử dụng giày dép đế quá cứng trong thời gian kéo dài cũng là nguyên nhân gây viêm cân gan chân.

3. Các yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh

– Giới tính: nam giới hay gặp hơn, đặc biệt nam giới trong nhóm tuổi trung niên từ 40 – 60 tuổi

– Thừa cân, béo phì làm tăng áp lực của trọng lượng cơ thể mà gan bàn chân phải chịu đựng

– Yếu tố nghề nghiệp: những nghề phải đứng lâu như giáo viên, vận động đi lại nhiều như vận động viên, người lao động tay chân vất vả, công nhân nhà máy, hay những nghề đặc thù thường xuyên tác động lực lên bàn chân như diễn viên múa bale, nhảy aerobic cũng là những đối tượng dễ bị viêm cân gan chân.

– Thường xuyên mang giày cao gót, mang giày dép đế cứng trong thời gian dài.

– Bàn chân bất thường: gan bàn chân quá phẳng khiến cân gan chân phải thường xuyên kéo căng và tiếp xúc nhiều với mặt phẳng nền. Một số dị tật khác của cơ bàn chân cũng dễ làm cho người bệnh bị viêm cân gan chân.

4. Triệu chứng 

– Sưng, đau vùng gót chân

Đây là triệu chứng thường gặp nhất của viêm cân gan chân. Đó có thể là cơn đau buốt hoặc âm ỉ. Khi ấn vào mặt dưới và bên trong gót chân, người bệnh bị đau rất nhiều, đau nhói. Tình trạng đau thường xảy ra vào buổi sáng sớm, đặc biệt nếu bệnh nhân bước chân xuống giường sau khi vừa ngủ dậy. Nguyên nhân là do cân bàn chân bị co gấp suốt đêm, động tác bước chân khiến phần gân cơ bị kéo giãn và gây đau. Cơn đau giảm dần sẽ ở những bước tiếp theo. Trong ngày, tình trạng đau có thể xảy ra lúc bệnh nhân đứng dậy sau khi ngồi quá lâu, sau khi vận động hay di chuyển nhiều. Cơn đau thuyên giảm khi nghỉ ngơi.

Trong nhiều trường hợp, bàn chân có thể sưng to, cản trở các hoạt động đi lại và sinh hoạt thường ngày của người bệnh. Nếu để lâu mà không có biện pháp xử trí có thể gây nứt gót chân rất nguy hiểm.

– Hai bàn chân không lõm đều

Thông thường 2 gan bàn chân sẽ có độ cong nhất định và tương đối giống nhau. Tuy nhiên ở những người mắc bệnh này, gan bàn chân có thể phẳng hay lõm hơn bên lành kèm dấu hiệu teo cơ.

– Xuất hiện các vết bầm tím ở gan bàn chân

Đây là một trong những triệu chứng đầu tiên ở người bệnh bị viêm cân gan chân, tuy nhiên rất ít bệnh nhân phát hiện ra do không có thói quen kiểm tra gan bàn chân. Nếu thấy vùng gan bàn chân đổi màu, bầm tím, bạn nên tới các cơ sở y tế có chuyên khoa Cơ xương khớp để được khám và điều trị kịp thời.

5. Chẩn đoán bệnh 

 Để chẩn đoán viêm cân gan chân, bác sĩ cần dựa vào triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng.

5.1. Triệu chứng lâm sàng:

+ Đau vùng gót: Cơn đau tăng khi bước chân xuống giường lúc vừa ngủ dậy vào sáng sớm, lúc đứng dậy sau khi ngồi quá lâu, sau khi vận động di chuyển nhiều; thuyên giảm khi nghỉ ngơi. Thời gian trong ngày sẽ bớt đau hơn so với buổi sáng.

+ Cơn đau kéo dài dai dẳng trong nhiều tháng hay nhiều năm.

+ Khi ấn vào mặt dưới và bên trong gót chân, người bệnh bị đau rất nhiều, đau nhói.

+ Gan bàn chân có thể phẳng hay lõm hơn bên lành. Một số trường hợp có thể đi kèm dấu hiệu teo cơ.

5.2. Triệu chứng cận lâm sàng:

+ Chụp X-quang: Nhằm kiểm tra có hay không hình ảnh của gai xương. Đây là hậu quả của quá trình viêm kéo dài dẫn đến tình trạng vôi hóa điểm bám vào xương gót.

+ Siêu âm: Đây là phương pháp chủ yếu trong chẩn đoán viêm cân gan chân, nhằm xác định vị trí sưng viêm, mức độ kéo giãn gân cơ…

+ Chụp MRI: Thường chỉ chỉ định trong các trường hợp cần thiết, khi muốn chẩn đoán phân biệt với các bệnh khác.

6. Phòng ngừa bệnh 

Thay đổi thói quen sinh hoạt và cách sống giúp giảm tỷ lệ mắc bệnh và phòng ngừa diễn tiến kéo dài của bệnh, bao gồm các biện pháp sau:

+ Để chân nghỉ ngơi nhiều hơn

+ Thường xuyên thay đổi tư thế, không đứng quá lâu

+ Hạn chế các tư thế bất lợi như ngồi chồm hổm

+ Giảm cân nếu thừa cân, béo phì, duy trì cân nặng hợp lý.

+ Sử dụng các loại giày dép đế phẳng, mềm. Không nên mang giày cao gót thường xuyên.

+ Tập luyện các bài tập rèn luyện tính dẻo dai của cả cơ thể, bao gồm cân gan chân, không nên chơi thể thao quá sức của bản thân.

7. Các biện pháp điều trị bệnh 

Điều trị viêm cân gan chân chủ yếu là hạn chế tối đa các yếu tố nguy cơ của bệnh và điều trị làm giảm nhẹ triệu chứng đau. Việc điều trị bao gồm biện pháp không dùng thuốc và dùng thuốc

• Các biện pháp không dùng thuốc:

+ Cho đôi chân nghỉ ngơi, không đứng quá lâu hay vận động quá nhiều, cần xen kẽ các khoảng nghỉ, thay đổi tư thế.

+ Ngâm chân vào nước ấm trước khi đi ngủ vừa giúp thư giãn cân gan chân vừa giúp có được một giấc ngủ ngon.

+ Xoa bóp nhẹ nhàng bàn chân trước khi xuống giường, làm giãn cân gan chân, giảm cảm giác đau khi đặt chân xuống nền.

+ Tập kéo giãn cân gan chân là phương pháp hiệu quả để điều trị bệnh. Thực hiện các bài tập kéo giãn thường xuyên cho đến khi bệnh thuyên giảm dần.

+ Thay đổi thói quen sinh hoạt bằng cách mang giày dép đế mềm, không đi chân đất trên nền cứng, mang giày dép vừa chân, đế giày dép chỉ nên cao khoảng từ 2-3cm, có thể sử dụng thêm các miếng lót giày đế mềm tránh kích thích vùng gan bàn chân.

+ Chườm đá ở gót chân khoảng 20 phút để giảm đau

+ Sử dụng thanh nẹp ban đêm: giúp gân gót chân không bị kéo căng trong thời gian ngủ, tránh được các cơn gâu vào sáng hôm sau.

• Các biện pháp dùng thuốc:

Hiện nay, điều trị bằng thuốc vẫn là một trong những phương pháp chữa viêm cân gan chân chủ yếu. Tùy vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ bệnh cụ thể qua thăm khám, các bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc giúp giảm các triệu chứng của bệnh, ngăn bệnh diễn tiến nặng hơn. Đó thường là thuốc chống viêm không steroid (NSAID) có tác dụng giảm viêm và giảm đau nhanh. Tiêm corticoid trực tiếp vào gân bàn chân cũng là một biện pháp điều trị hiệu quả, giúp giảm đau nhanh chóng.

Ngoài ra, bệnh này có thể điều trị bằng một số phương pháp khác như vật lý trị liệu, dùng sóng xung kích, tiêm huyết tương giàu tiểu cầu… Trong trường hợp bệnh quá nặng, các biện pháp nội khoa không mang lại hiệu quả, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật cho bệnh nhân. Phẫu thuật giúp cân gan chân không còn bị kéo căng là biện pháp điều trị được lựa chọn cuối cùng nếu cơn đau tiếp tục kéo dài và không thuyên giảm trên 6 tháng. Phẫu thuật thường được thực hiện cắt một bên cân gan chân, và loại bỏ gai xương gót nếu có. Đây là phẫu thuật đơn giản nên ít biến chứng, có thể mổ mở hoặc phẫu thuật nội soi.

Dù điều trị theo phương pháp nào, bệnh nhân cũng cần tuân thủ phác đồ và hướng dẫn của bác sĩ, tránh tự ý điều trị vì việc này có thể khiến bệnh ngày càng nghiêm trọng hơn.

👉Để đặt lịch khám và tìm hiểu thông tin, xin vui lòng liên hệ

🏥 Bệnh viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An.

🛤Km5, xã Nghi Phú, Vinh, Nghệ An.

☎️Số điện thoại đặt lịch khám: 19008082 hoặc 0886.234.222

⌚️Thời gian đặt hẹn: 7h – 16h thứ 2 đến thứ 6

🖥Website: https://bvnghean.vn.

Fanpage: https://www.facebook.com/bvhndknghean/