XÉT NGHIỆM BNP VÀ ỨNG DỤNG TRONG LÂM SÀNG

1. Xét nghiệm BNP là gì?

Xét nghiệm BNP là viết tắt của B-type Natriuretic Peptide, nghĩa là xét nghiệm định lượng lượng hormone BNP có trong máu người. Mà BNP là do tim sản xuất ra nên định lượng hormone này sẽ cho biết tình trạng hoạt động của tim.

Xét nghiệm BNP để chẩn đoán suy tim

Khi tim hoạt động bình thường, thường chỉ có 1 lượng nhỏ hormone BNP được tiết ra và tìm thấy trong máu. Ngược lại với trường hợp tim phải hoạt động quá sức, nhiều hơn bình thường trong một thời gian dài thì lượng BNP sẽ tiết ra nhiều hơn.

Như vậy, dựa trên lượng hormone BNP trong máu, bác sỹ sẽ đánh giá được tình trạng sức khỏe trái tim và các bệnh liên quan như suy tim. Trong điều trị suy tim, xét nghiệm BNP cũng được thực hiện để đánh giá hiệu quả phương pháp điều trị, khi nồng độ BNP trong máu giảm xuống.

2. Khi nào cần chỉ định xét nghiệm BNP?

Cần chỉ định xét nghiệm BNP với các trường hợp:

– Chẩn đoán suy tim hoặc chẩn đoán phân biệt, để:

• Xác định hoặc loại trừ suy tim ở bệnh nhân khó thở cấp.
• Chẩn đoán suy tim ở trường hợp khó siêu âm, có triệu chứng lâm sàng.
• Chẩn đoán suy tim ở bệnh nhân có nguy cơ cao (mắc các bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh động mạch vành,…
• Chẩn đoán phân biệt suy tim với bệnh lý khác.

– Tiên lượng suy tim: Với bệnh nhân suy tim đã được chẩn đoán hoặc có biểu hiện khó thở.

– Theo dõi diễn biến và hiệu quả điều trị bệnh suy tim:

• Theo dõi lâu dài với bệnh nhân suy tim mạn tính.
• Đánh giá nguy cơ tái phát, xác định độc tính thuốc điều trị hoặc hiệu quả điều trị.

– Sàng lọc suy tim, với:

• Sàng lọc cộng đồng, đặc biệt với nhóm đối tượng nguy cơ mắc cao như: Bệnh nhân tăng huyết áp, đái tháo thường, bệnh mạch vành.
• Sàng lọc nguy cơ suy tim ở bệnh nhân trước và sau khi thực hiện phẫu thuật.
• Sàng lọc phát hiện sớm nguy cơ suy tim ở các nhóm đối tượng đặc biệt, như béo phì, cao huyết áp, suy thận, bệnh mạch vành, đái tháo đường.

3. Nguyên tắc xét nghiệm BNP

Xét nghiệm xác định BNP dựa trên phương pháp miễn dịch định lượng hóa phát quang. BNP được xác định nhờ sự kết hợp giữa kháng thể đặc hiệu BNP và kháng nguyên của mẫu, đây là kỹ thuật Sandwich.

Nồng độ bình thường của BNP là <125 pg/ml, con số chính xác còn phụ thuộc vào độ tuổi.

– Độ tuổi nhỏ hơn  55, nồng độ BNP < 120 pg/nL.

– Độ tuổi từ 45 – 54: Nồng độ 49,3 pg/ml.

– Độ tuổi từ 50-75: nồng độ BNP < 160 pg/mL.

– Độ tuổi trên 75:nồng độ BNP < 250 pg/mL.

4. Ý nghĩa lâm sàng của kết quả xét nghiệm BNP

Dựa trên tình trạng bệnh, tiền sử và các xét nghiệm phân tích khác mà kết quả xét nghiệm BNP sẽ đem đến ý nghĩa chẩn đoán khác nhau.

– Thiếu máu cơ tim gây căng giãn tế bào cơ tim, dẫn tới rối loạn chứng năng tâm thu, tâm trương thất trái. Đây đều là tác nhân quan trọng gây phóng thích BNP trong huyết thanh.

– Sau Nhồi máu cơ tim, nồng độ BNP tăng cao tùy theo kích thước ổ nhồi máu. Cụ thể:

• Ổ nhồi máu nhỏ, nồng độ BNP chỉ có 1 pha cực đại ở 20 giờ sau xuất hiện triệu chứng.
• Ổ nhồi máu lớn, nồng độ BNP đạt cực đại vào ngày 5 sau khi xuất hiện triệu chứng.
• Nếu nồng độ BNP kéo dài ở mức cao trong 1 – 2 tháng sau Nhồi máu cơ tim thì đây có thể do tình trạng suy tim

– Nồng độ BNP giúp đánh giá sự suy giảm chức năng tim và tiên lượng đột tử ở bệnh nhân suy tim. Do BNP được bài tiết chính từ tâm thất, chịu trách nhiệm trong việc tăng áp suất buồng thất và sức căng thành cơ tim.

Cụ thể:

• Ở bệnh nhân suy tim không triệu chứng, BNP có giá trị tiên lượng cao, đánh giá được các giai đoạn bệnh.
• Giá trị BNP bình thường cho khả năng dự báo không bị suy  tim.
• Nồng độ BNP cao gấp 4 lần bình thường cho khả năng cao mắc bệnh lý tim mạch.
• Nồng độ BNP có thể tăng ở các bệnh lý khác như: bệnh van tim, cơ tim, thiếu máu, rối loạn nhịp nhĩ, sốc nhiễm trùng nặng, đột quỵ do nhồi máu não…

5. Xét nghiệm BNP ở đâu?

Xét nghiệm BNP hiện đang được thực hiện ở một số trung tâm xét nghiệm, bệnh viện lớn cả nước. Trong đó có trung tâm xét nghiệm bệnh viện Hữu Nghị đa khoa Nghệ An, là địa chỉ uy tín được nhiều bệnh nhân cũng như bác sỹ cả nước tin tưởng.

Với trên nhiều năm kinh nghiệm, Bệnh viện Hữu Nghị đa khoa Nghệ An cùng đội ngũ bác sỹ chuyên khoa giàu kinh nghiệm và được trang bị đồng bộ hệ thống các máy móc hiện đại, tạo được uy tín cả trong và ngoài nước.