Ung thư buồng trứng là một trong những nguyên nhân gây ra tỷ lệ tử vong đứng thứ 4 trong các bệnh lý ung thư ở nữ giới. Bệnh để lại những hậu quả nặng nề ảnh hưởng đến sức khỏe của phụ nữ, đặc biệt nguy cơ tử vong rất cao nếu như phát hiện và điều trị muộn. Xét nghiệm HE4 là một phương pháp giúp phát hiện sớm bệnh ung thư buồng trứng, qua đó có những biện pháp dự phòng và điều trị phù hợp.

1. Cấu trúc và nguồn gốc

– Cấu trúc:

HE4 (Human epididymal protein 4)  là một glycoprotein, phân tử lượng 25 kDa với 4 cầu nối disulfua, thuộc về nhóm WFDC (Whey acidic four – disulfide core) các protein nghi có tính ức chế trypsin. Nhiễm sắc thể 20q12-q13.1 chứa một locus với nhiều thành viên gia đình WFDC, là gen được khuếch đại trong nhiều ung thư như: UTBT, vú, đại trực tràng, tụy , phổi.

– Nguồn gốc:

HE4 lần đầu được xác định trong biểu mô của mào tinh ngoại biên. Dấu ấn sinh học này hiện diện rất thấp trong biểu mô đường hô hấp và sinh sản, bao gồm buồng trứng, nhưng tăng cao trong mô UTBT. Ngoài ra, HE4 cũng hiện diện nồng độ cao trong huyết thanh của các bệnh nhân UTBT. HE4 là một dấu ấn sinh học mới được mong đợi sẽ giúp đánh giá nguy cơ UTBT. Có giả thuyết rằng HE4 có thể hoạt động như một antiprotease, có vai trò trong khả năng miễn dịch tự nhiên với cả hoạt động kháng khuẩn và chống viêm .

Ở đường sinh dục nữ, HE4 được tìm thấy trong ống dẫn trứng, nội mạc tử cung và tuyến cổ tử cung, có nồng độ thấp ở tuyến Bartholin, và không tìm thấy ở nội mạc tử cung, âm hộ và buồng trứng. Nồng độ HE4 cao trong các tế bào biểu mô của ống dẫn tinh và ống sinh tinh, trong khi không tìm thấy trong lớp vỏ xung quanh của tinh hoàn. Nồng độ thấp HE4 được tìm thấy trong biểu mô tuyến tiền liệt. Trong đường hô hấp, HE4 có nhiều trong biểu mô của khoang miệng, các ống bài tiết của tuyến nước bọt, vòm họng và đặc biệt là khí quản .

Biểu hiện HE4 khu trú với nồng độ thấp được phát hiện ở ống lượn xa của thận và không có ở niệu quản, bàng quang và niệu đạo. Ở biểu mô vú, HE4 được tìm thấy với sự nhuộm màu cao hơn trong các ống dẫn so với các tiểu thùy. Lượng HE4 thấp có trong các tế bào rải rác ở tuyến yên trước, tuyến giáp, tuyến lệ và tuyến mồ hôi, trong khi không thấy ở vỏ thượng thận và tủy. HE4 không có ở ống tiêu hóa, cũng như trong mô tạo máu (tủy xương, hạch bạch huyết, lách, tuyến ức và amidan), mô cơ xương (mô sụn và mô mạch máu (động mạch chủ) chất béo, cơ xương và màng hoạt dịch), mô thần kinh, tim và bạch huyết

2. Chỉ định xét nghiệm HE4:

• Chẩn đoán sớm ung thư buồng trứng, đặc biệt là các trường hợp nghi ngờ ung thư buồng trứng thể nội mạc, thể thanh dịch và thể tế bào sáng.
• Theo dõi diễn biến của bệnh và hiệu quả điều trị ung thư buồng trứng. Phát hiện ung thư buồng trứng tái phát sau điều trị phẫu thuật.
• Xét nghiệm HE4 có thể được chỉ định một mình hoặc kết hợp với CA125. Việc kết hợp xét nghiệm HE4 và CA 125, cùng với thuật toán đánh giá nguy cơ ung thư buồng trứng (Risk of Ovarian Malignancy Algorithm: ROMA) làm tăng độ nhạy của chẩn đoán ung thư buồng trứng.
• Trong quá trình theo dõi ung thư buồng trứng thể tế bào mầm hoặc thể niêm dịch không nên chỉ định HE4 vì nồng độ của nó trong huyết tương không thay đổi ở các thể ung thư này

3. Giá trị bình thường của HE4

Bình thường, ở phụ nữ giá trị bình thường như sau:

• < 40 tuổi: < 60,5 pmol/L.

     –      40 – 59 tuổi: < 76,2 pmol/L.

     –     60 – 69 tuổi: < 82,9 pmol/L.

     –     > 70 tuổi: < 104 pmol/L.

HE4 trong tiên lượng tái phát ung thư buồng trứng:

Mặc dù đã có những tiến bộ quan trọng trong điều trị, ung thư buồng trứng vẫn là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cao trên toàn cầu trong số các bệnh lý ác tính phụ khoa. Tái phát trong UTBT là không thể tránh khỏi và là nguyên nhân dẫn đến tỷ lệ sống sót kém, nên cần có dấu ấn sinh học hiệu quả mới với độ chính xác cải thiện hơn so với CA125 để theo dõi. Năm 2008, HE4 là dấu ấn sinh học đầu tiên kể từ sau CA125 được FDA chấp thuận để theo dõi bệnh nhân UTBT về khả năng tái phát bệnh. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nồng độ của HE4 tăng cao trong huyết thanh tương quan với sự tái phát ung thư buồng trứng và ung thư nội mạc tử cung. Mức HE4 cao có thể là một yếu tố độc lập để dự đoán tiên lượng xấu của những bệnh ung thư này.

Với bề dày kinh nghiệm 106 năm từ ngày thành lập, Bệnh viện Hữu Nghị đa khoa Nghệ An cùng đội ngũ bác sỹ chuyên khoa giàu kinh nghiệm và được trang bị đồng bộ hệ thống các máy móc hiện đại, tạo được uy tín cả trong và ngoài nước. Xét nghiệm HE4 đã được thực hiện thường quy tại Khoa Hóa sinh – Trung tâm Xét nghiệm, Bệnh viện Hữu Nghị đa khoa Nghệ An, giúp cho chẩn đoán chính xác và theo dõi điều trị cho bệnh nhân.

🏥BỆNH VIỆN HỮU NGHỊ ĐA KHOA NGHỆ AN
🏆Chất lượng hàng đầu – Phát triển chuyên sâu – Nâng tầm cao mới
🛣️Địa chỉ: Km5, Đại lộ Lê Nin, TP Vinh, Nghệ An
🌎Website: www.bvnghean.vn
🌍Facebook: bvhndknghean
☎️☎️TỔNG ĐÀI CSKH + ĐẶT LỊCH KHÁM: 1900.8082 – 0886.234.222, Thời gian đặt lịch khám từ Thứ 2 đến Thứ 6