Ruột non là một phần của hệ tiêu hóa, ruột non chiếm 2/3 chiều dài của ống tiêu hoá,  đầu trên nối với môn vị dạ dày, đầu dưới nối tiếp với đại tràng tại hồi manh tràng, ruột non được chia thành ba đoạn chính lần lượt từ trên xuống bào gồm tá tràng – hỗng tràng – hồi tràng. nhiệm vụ chính của ruột non là hấp thụ nước, chất dinh dưỡng từ thức ăn thông qua cấu trúc niêm mạc đặc biệt và vận động co bóp liên tục.

1. Chụp cắt lớp vi tính ruột non là gì?

Chụp cắt lớp vi tính ruột non (CT enterography) cần sử dụng chất tương phản dương tính hoặc âm tính được đưa vào ruột non thông qua đường uống hoặc ống thông nhằm làm căng thành ruột non, giúp bác sĩ chẩn đoán bệnh lý được chính xác nhất.

Sau khi bệnh nhân được chuẩn bị và đảm bảo yêu cầu chụp, kỹ thuật viên hướng dẫn bệnh nhân nằm trên bàn chụp. Sử dụng máy cắt lớp vi tính da dãy  quét toàn bộ ổ bụng của bệnh nhân. Kết hợp tiêm thuốc cản quang nếu sử dụng đối quang âm tính. Hình ảnh ruột non thu nhận sẽ được bác sĩ quan sát và đánh giá.

2. Chỉ định chụp cắt lớp vi tính ruột non

– Bệnh lý u tại thành ruột non hoặc khối u từ các vùng lân cận chèn ép gây biến dạng lòng ruột hoặc bán tắc ruột nhưng nội soi tiêu hóa không phát hiện được.

–  Bệnh xuất huyết tiêu hóa nghi ngờ nguyên nhân từ ruột non, thường lựa chọn sau khi nội soi không phát hiện điểm chảy máu.

–  Bệnh tiêu chảy mạn tính và/hoặc đau bụng.

–  Các bệnh lý gây biến chứng rò đường tiêu hóa

–  Bệnh viêm ruột Crohn, bệnh Celiac.

–  Phát hiện được các vết loét hoặc tổn thương dạng tiền ung thư tại ruột non, những khối u nhỏ như carcinoid.

–  Nghi ngờ thiếu máu mạc treo mạn tính.

3. Các chống chỉ định chụp ruột non

–  Phụ nữ mang thai. Tia X phát ra từ máy chụp cắt lớp vi tính có nguy cơ gây dị tật cho thai nhi, vì thế nên cân nhắc lựa chọn các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh khác an toàn hơn cho phụ nữ mang thai khi muốn đánh giá các bệnh lý tại ruột non.

–  Bệnh nhân dị ứng với thuốc cản quang từ iot khi chụp cắt lớp vi tính.

–  Bệnh nhân bị suy thận nặng có chống chỉ định sử dụng thuốc cản quang iod.

4. Quy trình kỹ thuật chụp cắt lớp vi tính ruột non tại Bệnh viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An

Bước 1.Khám lâm sàng

Bệnh nhân sẽ được khám lâm sàng, bác sĩ khám và chỉ định chụp cắt lớp vi tính ruột non, sau đó bệnh nhân sẽ được hướng dẫn đến khoa xquang để thực hiện dịch vụ

Chụp cắt lớp vi tính ruột non có hai kỹ thuật. Kỹ thuật chụp cắt lớp vi tính có dùng ống thông (Sonde) và chụp cắt lớp vi tính không dùng ống thông. Tại bệnh viện Hữu nghị đa khoa nghệ an và phần lớn các bệnh viện trên cả nước thường chụp không sử dụng ống thông, trừ một số trường hợp đặc biệt cần chụp sử dụng ống thông sẽ phải có sự trợ giúp từ bác sĩ lâm sàng.

Với kỹ thuật không sử dụng ống thông bệnh nhân sẽ được hướng dẫn uống nước muối hoặc nước muối pha thuốc cản quang tùy từng mục đích chẩn đoán sử dụng đối quang âm hoặc dương tính

Bước 2: Chuẩn bị bệnh nhân

–   Bệnh nhân không sử dụng thuốc cản quang đường tiêu hoá trước 2 tuần

–  Bệnh nhân nhịn ăn trước 4-6 giờ trước khi thực hiện thủ thuật

–  Tháo bỏ các vật dụng cản quang trong vùng thăm khám

–  Giải thích cho người bệnh về kỹ thuật chụp và làm cam kết trước khi chụp

–  Quy trình làm giãn ruột

Ø  Pha 8 gói Sorbitol 5g  với 2 lít nước muối 0,9 %.

Ø  Sau khi pha thuốc, hướng dẫn bệnh nhân uống nước chia thành ba lần:

Ø  Lần 1 uống 500ml đầu tiên trong vòng 5 phút

Ø  Lần 2 cách lần thứ nhất 10 phút, uống tiếp 500ml tiếp theo trong vòng 5 phút

Ø  Lần 3 sau khi uống xong chai thứ hai 15 phút, hướng dẫn bệnh nhân uống tiếp 500ml lần thứ 3

Ø  Chụp sau khi uống xong lần 3 khoảng 10-15 phút. trước khi chụp có thể cho người bệnh uống thêm khoảng 250ml nước

Bước 3: Kỹ thuật chụp

Hướng dẫn bệnh nhân nằm ngửa trên bàn chụp, đầu quay ra ngoài, đặt đường truyền tĩnh mạch bên phải

Hướng dẫn bệnh nhân nín thở theo hiệu lệnh của máy chụp, căn dặn bệnh nhân ra hiệu nếu có cảm giác bất thường

Tiến hành chụp trước tiêm, đồng thời tiêm thuốc và chụp thì sau tiêm động mạch, tĩnh mạch lần lượt khoảng 30s và 70s

Kết thúc ca chụp, đánh giá chất lượng hình ảnh, tháo đường truyền hướng dẫn bệnh nhân ra phòng theo dõi khoảng 30p sau tiêm thuốc.

Hẹn thời gian trả kết quả 

Một số hình ảnh chụp cắt lớp vi tính ruột non

  5. Những lưu ý trong và sau quá trình chụp CLVT ruột non:

– Bệnh nhân có thể có cảm giác buồn nôn, nôn, đau bụng hoặc tiêu chảy do uống nhiều nước, chỉ cần điều trị nội khoa.

– Dị ứng với thuốc cản quang: phản ứng nghiêm trọng nhất là sốc phản vệ với thuốc, tuy nhiên khá hiếm gặp trên lâm sàng. Vì thế nếu người bệnh có tiền sử dị ứng với thuốc cần cân nhắc không sử dụng thuốc cản quang. Nếu tai biến xảy ra, các nhân viên y tế cấp cứu sẽ xử trí theo đúng phác đồ của bộ y tế.

Tổng kết

Chụp cắt lớp vi tính ruột non là một trong các kỹ thuật quan trọng và rất có giá trị trong chẩn đoán bệnh lý ruột non. Ưu điểm của chụp cắt lớp vi tính là hạn chế nhiễu ảnh do nhu động ruột so với chụp cộng hưởng từ và đánh giá được những vị trí khó quan sát trên nội soi, đồng thời cung cấp thêm nhiều thông tin khác về các tạng khác trong ổ bụng trên cùng 1 phim chụp. Thời gian chụp nhanh, dễ thực hiện, ít tai biến.