Ung thư buồng trứng (UTBT) là một trong những căn bệnh phụ khoa nguy hiểm nhất, thường được mệnh danh là “kẻ giết người thầm lặng” vì triệu chứng của nó thường không rõ ràng ở giai đoạn đầu. Việc xác định các đối tượng nguy cơ cao có vai trò cực kỳ quan trọng trong việc chủ động tầm soát, phát hiện bệnh sớm và cải thiện đáng kể tiên lượng điều trị.

Dưới đây là những nhóm đối tượng cần đặc biệt cảnh giác và nên thảo luận với bác sĩ về các biện pháp sàng lọc chuyên sâu.

I. Yếu tố di truyền và lịch sử gia đình (Nguy cơ cao nhất)

Đây là yếu tố rủi ro mạnh mẽ và rõ ràng nhất đối với ung thư buồng trứng.

1. Đột biến gen BRCA1 và BRCA2

Những người mang đột biến gen $BRCA1$ và $BRCA2$ có nguy cơ phát triển UTBT cao hơn nhiều lần so với dân số chung. Các gen này thường liên quan đến ung thư vú, nhưng cũng đóng vai trò chủ chốt trong ung thư buồng trứng và một số loại ung thư khác.

Nguy cơ thực tế: Phụ nữ mang đột biến $BRCA1$ có nguy cơ mắc UTBT lên đến $40\%-60\%$ trong đời, và $BRCA2$ là $11\%-30\%$.

2. Tiền sử gia đình

Nếu mẹ, chị/em gái, hoặc con gái mắc ung thư buồng trứng, ung thư vú (đặc biệt là trước 50 tuổi), hoặc ung thư đại trực tràng (Hội chứng Lynch), nguy cơ của bạn sẽ tăng lên đáng kể. Điều này cho thấy có thể tồn tại các đột biến gen di truyền trong gia đình.

3. Hội chứng di truyền khác

– Hội chứng Lynch (Hereditary Nonpolyposis Colorectal Cancer – HNPCC): Tăng nguy cơ mắc ung thư nội mạc tử cung và buồng trứng.

– Hội chứng Peutz-Jeghers: Tăng nguy cơ mắc các loại ung thư khác nhau, bao gồm UTBT.

II. Yếu tố nội tiết và tiền sử sản khoa

Các yếu tố liên quan đến chu kỳ rụng trứng kéo dài có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

1. Phụ nữ chưa từng mang thai (Nulliparity)

Phụ nữ chưa từng mang thai có nguy cơ mắc bệnh cao hơn những người đã mang thai ít nhất một lần. Quá trình mang thai và cho con bú giúp ngừng chu kỳ rụng trứng tạm thời, được cho là có tác dụng bảo vệ buồng trứng.

2. Vô Sinh hoặc điều trị vô sinh

Một số nghiên cứu chỉ ra rằng phụ nữ gặp khó khăn trong việc thụ thai hoặc đã trải qua điều trị vô sinh (dùng thuốc kích thích rụng trứng) có thể có nguy cơ cao hơn. Tuy nhiên, các nhà khoa học vẫn đang tranh cãi liệu đây là do tình trạng vô sinh sẵn có hay do ảnh hưởng từ quá trình điều trị.

3. Kinh nguyệt sớm và mãn kinh muộn

– Bắt đầu kinh nguyệt sớm (trước 12 tuổi).

– Mãn kinh muộn (sau 55 tuổi).

Việc có kinh nguyệt sớm và mãn kinh muộn làm tăng tổng số chu kỳ rụng trứng trong đời, có thể gây ra nhiều tổn thương hơn cho lớp biểu mô buồng trứng.

III. Yếu tố lối sống và các bệnh lý khác

1. Tuổi tác

Đây là yếu tố nguy cơ phổ biến nhất. Phần lớn các ca ung thư buồng trứng xảy ra ở phụ nữ trên 55 tuổi và đã mãn kinh. Nguy cơ tăng lên đáng kể sau tuổi 60.

2. Béo phì và thừa cân

Phụ nữ béo phì có nguy cơ mắc UTBT cao hơn, đặc biệt là ung thư buồng trứng biểu mô.

3. Liệu pháp hormone thay thế (HRT)

Sử dụng liệu pháp hormone thay thế (Estrogen đơn thuần hoặc kết hợp) trong thời gian dài (trên 5-10 năm), đặc biệt sau mãn kinh, có thể làm tăng nhẹ nguy cơ mắc ung thư buồng trứng.

4. Bệnh lạc nội mạc tử cung (Endometriosis)

Phụ nữ mắc bệnh lạc nội mạc tử cung có nguy cơ cao hơn một chút đối với một số loại ung thư buồng trứng hiếm gặp (ung thư biểu mô nội mạc tử cung buồng trứng và ung thư biểu mô tế bào sáng).