Trong một nghiên cứu theo nhóm được công bố trên BMC Public Health, các nhà nghiên cứu đã điều tra hành vi hút thuốc và mối liên hệ tiềm tàng của khói thuốc lá với tử vong sớm và tử vong do mọi nguyên nhân ở Trung Quốc.

Họ phát hiện rằng tình trạng hút thuốc có liên quan đến tử vong do mọi nguyên nhân và tử vong sớm, đồng thời số năm hút thuốc (pack-years) tương quan với tử vong sớm. Nghiên cứu này nhấn mạnh những tác động bất lợi của việc hút thuốc đối với sức khỏe cộng đồng ở nước này và kêu gọi hành động ngay lập tức.

Khói thuốc lá là một trong hai yếu tố nguy cơ hàng đầu gây tử vong và gây ra 5,4 triệu ca tử vong trên toàn cầu vào năm 2006. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, với tốc độ này, các bệnh liên quan đến thuốc lá có thể cướp đi sinh mạng của hơn 8 triệu người mỗi năm vào năm 2030.

Tổng quan

Khói thuốc lá là một trong hai yếu tố nguy cơ hàng đầu gây tử vong và đã gây ra 5,4 triệu ca tử vong trên toàn cầu vào năm 2006. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, với tốc độ này, các bệnh liên quan đến thuốc lá có thể cướp đi hơn 8 triệu sinh mạng mỗi năm vào năm 2030.

Các dự đoán cho thấy rằng nếu không có những biện pháp khẩn cấp, các quốc gia đang phát triển có thể chứng kiến mức tăng đáng báo 100% số ca tử vong liên quan đến thuốc lá.

Trong khi bằng chứng cho thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa khói thuốc lá, tử vong và tử vong sớm ở các quốc gia như Hoa Kỳ và Vương quốc Anh, thì vẫn còn thiếu các nghiên cứu theo nhóm cung cấp bằng chứng như vậy kể từ năm 2010 ở Trung Quốc.

Việc nghiên cứu này là đặc biệt cần thiết vì Trung Quốc báo cáo tỷ lệ sử dụng thuốc lá cao nhất ở nam giới, với hàng triệu người tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động. Kết quả của một nghiên cứu kéo dài 15 năm cho thấy mối liên quan giữa tiền sử hút thuốc, số năm hút thuốc và nguy cơ tử vong ở nông thôn Trung Quốc.

Do đó, các nhà nghiên cứu trong nghiên cứu hiện tại nhằm mục đích tạo ra bằng chứng độc lập bắt đầu từ năm 2011 và kiểm tra mối liên hệ tiềm tàng giữa việc hút thuốc lâu dài, tử vong sớm và tử vong do mọi nguyên nhân trong một nhóm đại diện cho toàn quốc.

Về nghiên cứu

Dữ liệu từ 16.701 cá nhân trên 45 tuổi ở Trung Quốc được lấy từ cơ sở dữ liệu cơ bản quốc gia của Nghiên cứu Theo dõi Sức khỏe và Nghỉ hưu Trung Quốc (CHARLS). CHARLS là một cuộc khảo sát được thực hiện trên một nhóm nghiên cứu trên toàn quốc, trong đó những người tham gia được theo dõi theo từng đợt (mỗi đợt hai năm) cho đến năm 2018.

Các bảng câu hỏi tiêu chuẩn được sử dụng để ghi lại tiền sử y tế của người tham gia (đối với bệnh cao huyết áp, bệnh tim mạch (CVD), rối loạn mỡ máu và tiểu đường), điều trị đang diễn ra và nhân khẩu học. Trạng thái phỏng vấn – sống hay chết – cũng được ghi nhận trong quá trình theo dõi.

Hút thuốc, tình trạng uống rượu và chỉ số khối cơ thể (BMI) của người tham gia được ghi lại. Những người tham gia được phân loại là không hút thuốc, cựu hút thuốc hoặc hút thuốc, và thời gian hút thuốc, số năm hút thuốc và tuổi bắt đầu và ngừng hút thuốc được ghi lại.

Tử vong trước 76,9 tuổi đối với phụ nữ và 72,7 tuổi đối với nam giới được coi là chết sớm. Phân tích thống kê bao gồm sử dụng mô hình hồi quy tỷ lệ nguy cơ Cox, tỷ lệ rủi ro (HR), mô hình đa biến và ước tính tỷ lệ, giá trị trung bình và giá trị p.

Kết quả và thảo luận

Tổng cộng 367 trường hợp tử vong được ghi nhận trong cuộc theo dõi năm 2013 của nghiên cứu. Tỷ lệ hút thuốc được phát hiện cao hơn ở nam giới (lên đến 52,68%) so với phụ nữ (lên đến 9,72%).

Ngoài ra, nam giới cho thấy thời gian hút thuốc lâu hơn (trung bình 35,2 năm), lượng tiêu thụ thuốc lá cao hơn (trung bình 19,6 điếu mỗi ngày) và bắt đầu hút thuốc ở độ tuổi trẻ hơn (trung bình 22,2 tuổi) so với phụ nữ. Điều thú vị là độ tuổi trung bình bỏ thuốc được phát hiện tương tự nhau giữa nam và nữ.

Các đặc điểm cơ bản khác ngoài tình trạng uống rượu và nơi cư trú đều tương tự nhau giữa nam giới.

Các đặc điểm cơ bản khác nhau về tình trạng uống rượu và nơi cư trú của nam giới hút thuốc và không hút thuốc không có sự khác biệt đáng kể. Phụ nữ hút thuốc có tỷ lệ uống rượu và tiền sử bệnh tim mạch cao hơn nhưng tỷ lệ béo phì thấp.

Nguy cơ tử vong sớm cao gấp 1,6 lần ở người hút thuốc hiện tại và cao gấp 2,3 lần ở người đã bỏ thuốc, bao gồm cả nam và nữ.

Ngoài ra, nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân cao gấp 1,4 lần ở người hút thuốc và cao gấp 1,8 lần ở người đã bỏ thuốc. Nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân này được ghi nhận cao hơn ở nam giới so với nữ giới.

Những cá nhân có số năm hút thuốc từ 30 pack-years trở lên có nguy cơ tử vong sớm cao hơn so với người không hút thuốc.

Mặc dù có xu hướng tương quan giữa số năm hút thuốc và tử vong sớm được quan sát, nhưng không thấy mối liên hệ đáng kể nào giữa số năm hút thuốc và nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân. Tuổi bắt đầu và ngừng hút thuốc cũng không cho thấy mối liên hệ nào với tử vong sớm hoặc tử vong do mọi nguyên nhân.

Điểm mạnh của nghiên cứu này là thiết kế theo chiều dọc và khả năng hạn chế sai lệch. Tuy nhiên, hạn chế của nghiên cứu là quy mô mẫu nhỏ của số ca tử vong được quan sát, chỉ sử dụng dữ liệu từ khảo sát theo dõi năm 2013 và quan trọng hơn, là thiếu hiểu biết về nguyên nhân tử vong.

Kết luận:

Nhìn chung, nghiên cứu này cung cấp bằng chứng đương đại về thói quen hút thuốc của người dân Trung Quốc và báo cáo tỷ lệ hút thuốc cao hơn ở nam giới. Những phát hiện này khẳng định mối liên hệ giữa hút thuốc lá (ở cả người hút thuốc hiện tại và người đã bỏ thuốc), tử vong sớm và tử vong do mọi nguyên nhân.

Xu hướng tương quan được quan sát giữa số năm hút thuốc và nguy cơ tử vong sớm nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực hiện các biện pháp khẩn cấp để hạn chế tác động bất lợi của hút thuốc đối với sức khỏe cộng đồng và giáo dục người dân về vấn đề này.

Kết quả của nghiên cứu này có thể góp phần xây dựng các chính sách quốc gia và toàn cầu nhằm giảm tỷ lệ hút thuốc, qua đó cải thiện sức khỏe cho người dân Trung Quốc và thế giới.

Bs Lê Đình Sáng (Tóm Dịch)

TÀI LIỆU THAM KHẢO

• Zhang, L. et al., (2023) Tobacco smoke and all-cause mortality and premature death in China: a cohort study. BMC Public Health., doi: https://doi.org/10.1186/s12889-023-17421-w. https://bmcpublichealth.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12889-023-17421-w