Xuất huyết giảm tiểu cầu (ITP) là một bệnh lý miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị chảy máu dù chỉ có tác động nhẹ. Khi bệnh tiến triển nặng, nó có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các bộ phận khác và thậm chí đe dọa tính mạng người bệnh.

Xét nghiệm huyết tủy đồ là một xét nghiệm quan trọng trong việc chẩn đoán xuất huyết giảm tiểu cầu miễn dịch. Xét nghiệm này giúp quan sát tế bào máu ngoại vi và tế bào tủy xương dưới kính hiển vi để khảo sát các đặc điểm của cơ quan tạo máu.

1. Đặc điểm kết quả huyết đồ ở bệnh nhân ITP

– Huyết đồ: Số lượng tiểu cầu giảm, tuy nhiên, hình thái của tiểu cầu thường bình thường.

– Tủy đồ: Số lượng tế bào tủy có thể là bình thường hoặc tăng. Tủy xương thường giàu mẫu tiểu cầu, chủ yếu là các tiểu cầu có hạt, chưa được sinh ra. Tuy nhiên, ở giai đoạn muộn, tiểu cầu có thể giảm do sự phá hủy của kháng thể.

– Ngoài ra dòng hồng cầu có thể tăng sinh do mất máu, nhưng hình thái của chúng thường bình thường; dòng bạch cầu hạt cũng không có sự thay đổi về số lượng và hình thái và không có tế bào blast xuất hiện trong tủy xương.

2. Phân biệt bệnh lý xuất huyết giảm tiểu cầu miễn dịch với một số bệnh lý khác dựa vào huyết tủy đồ

Việc chẩn đoán phân biệt bệnh lý xuất huyết giảm tiều cầu miễn dịch với các bệnh lý khác rất quan trọng. Huyết tủy đồ là một trong những xét nghiệm góp phần vào phân biệt với các bệnh lý khác.

– Thiếu máu do giảm tiểu cầu do bệnh lý tủy xương (Aplastic Anemia)

+ Huyết đồ: Số lượng tiểu cầu giảm, nhưng ngoài giảm tiểu cầu, có thể có giảm bạch cầu và hồng cầu

+ Tủy đồ: Tủy xương thường bị giảm sinh tế bào, với số lượng tế bào tủy xương giảm (hypocellularity), và giảm tiểu cầu có thể kèm theo giảm các dòng máu khác.

+ Đặc điểm: Trong thiếu máu giảm tiểu cầu, tủy xương không sản xuất đủ tế bào máu, trong khi ở ITP, tủy xương vẫn có thể sản xuất tiểu cầu bình thường hoặc tăng số lượng tiểu cầu.

– Bệnh lý lách (Splenomegaly) hoặc tắc mạch lách

+ Huyết đồ: Tiểu cầu giảm, có thể thấy hình ảnh bạch cầu tăng nếu có nhiễm trùng hoặc viêm.

+ Tủy đồ: Tủy xương thường không thay đổi đáng kể. Tuy nhiên, nếu có tổn thương hoặc vỡ lách, có thể có sự xuất hiện của tiểu cầu bị phá hủy.

+ Đặc điểm: Hình ảnh lách to trong siêu âm hoặc các xét nghiệm hình ảnh khác sẽ là manh mối quan trọng phân biệt với ITP. Trong khi ITP có cơ chế tự miễn gây phá hủy tiểu cầu ở lách, bệnh lý lách thường liên quan đến các rối loạn tắc mạch hoặc viêm.

– Leukemia (Leukemia cấp hoặc mạn tính)

+ Huyết đồ: Giảm tiểu cầu cùng với sự hiện diện của các tế bào bạch cầu bất thường (tế bào blast). Số lượng tiểu cầu giảm thường đi kèm với sự gia tăng hoặc sự bất thường của các dòng tế bào bạch cầu.

+ Tủy đồ: Tủy xương có thể có sự hiện diện của tế bào blast, là những tế bào chưa trưởng thành của dòng bạch cầu. Tủy cũng có thể bị thay thế bởi các tế bào leukemia, gây giảm sản xuất tiểu cầu.

+ Đặc điểm: Tủy xương sẽ chứa các tế bào blast (tế bào non của bạch cầu), một dấu hiệu đặc trưng của bệnh leukemia. Trong khi đó, ITP không có tế bào blast và tủy xương chủ yếu tăng sinh tiểu cầu.

– Xuất huyết giảm tiểu cầu huyết khối  (TTP – Thrombotic Thrombocytopenic Purpura)

+ Huyết đồ: Giảm tiểu cầu nặng, có thể có sự xuất hiện của các tiểu cầu khổng lồ trong máu ngoại vi.

+ Tủy đồ: Tủy có thể bình thường hoặc không có sự thay đổi rõ ràng. Trong TTP, hình ảnh vi huyết khối có thể được ghi nhận ở các cơ quan khác.

+ Đặc điểm: Bệnh nhân TTP có các triệu chứng liên quan đến vi huyết khối như sốt, nhức đầu, thay đổi thần kinh, và thiếu máu do huyết tán, điều này khác biệt với ITP, nơi chỉ có sự giảm tiểu cầu mà không có vi huyết khối.

– Bệnh lupus ban đỏ hệ thống (Systemic Lupus Erythematosus – SLE)

+ Huyết đồ: Giảm tiểu cầu, đôi khi kèm theo giảm bạch cầu và hồng cầu.

+ Tủy đồ: Tủy xương có thể không thay đổi, nhưng có thể thấy sự xuất hiện của tự kháng thể chống lại tế bào tiểu cầu. Cũng có thể có sự hiện diện của tế bào lympho hoặc tế bào plasma.

+ Đặc điểm: Các dấu hiệu lâm sàng của lupus, bao gồm ban đỏ, đau khớp, và các triệu chứng tự miễn, sẽ là yếu tố phân biệt quan trọng. Hơn nữa, xét nghiệm kháng thể ANA (Antinuclear Antibody) và các tự kháng thể khác có thể giúp phân biệt SLE với ITP.

3. Cơ chế bệnh lý gây xuất huyết giảm tiểu cầu miễn dịch

– Mặc dù xét nghiệm cho thấy số lượng tiểu cầu trong máu ngoại vi giảm, nhưng sự sinh tiểu cầu trong tủy xương lại có thể bình thường hoặc thậm chí tăng lên. Vậy đâu là cơ chế gây ra bệnh lý này?

– Trong cơ thể bình thường, khi có sự xâm nhập của các tác nhân lạ như vi khuẩn, virus, hoặc ký sinh trùng, hệ miễn dịch sẽ sản xuất kháng thể để chống lại các tác nhân này. Tuy nhiên, đối với bệnh nhân mắc xuất huyết giảm tiểu cầu miễn dịch, hệ miễn dịch xảy ra sự nhầm lẫn, khiến cơ thể tạo ra kháng thể tấn công chính các tế bào tiểu cầu của bản thân, coi chúng như tác nhân lạ xâm nhập.

– Những tự kháng thể này gắn vào tế bào tiểu cầu, gây vỡ tiểu cầu tại lách, dẫn đến giảm số lượng tiểu cầu trong máu. Kết quả là, bệnh nhân dễ bị chảy máu và không thể hình thành cục máu đông khi gặp các tác động nhẹ.

– Trong một số trường hợp, xuất huyết giảm tiểu cầu miễn dịch không có sự hiện diện của tự kháng thể. Lúc này, tế bào lympho T có thể đóng vai trò trong việc gây ra tình trạng giảm tiểu cầu.

– Khi số lượng tiểu cầu bị phá hủy ở ngoại vi, tủy xương sẽ tăng cường sản xuất tiểu cầu để bù đắp sự thiếu hụt, dẫn đến hiện tượng tăng sinh tiểu cầu trong tủy.

Tóm lại, xét nghiệm huyết tủy đồ giúp hỗ trợ trong việc chẩn đoán và theo dõi bệnh nhân xuất huyết giảm tiểu cầu miễn dịch, qua đó cung cấp cái nhìn rõ hơn về cơ chế bệnh lý và mức độ tổn thương của tế bào tiểu cầu trong cơ thể.Các hình ảnh từ xét nghiệm huyết tủy đồ có thể cung cấp thông tin giá trị trong việc phân biệt ITP với các bệnh lý khác gây giảm tiểu cầu.

Hiện nay, Khoa Huyết học – Trung tâm xét nghiệm của Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An đã triển khai xét nghiệm huyết tủy đồ với đội ngũ bác sĩ chuyên ngành Huyết học giàu kinh nghiệm và chuyên môn cao, đáp ứng nhu cầu chẩn đoán và điều trị hiệu quả.

Để đặt lịch khám và tìm hiểu thêm thông tin, vui lòng liên hệ

🏥BỆNH VIỆN HỮU NGHỊ ĐA KHOA NGHỆ AN
🏆Chất lượng hàng đầu – Phát triển chuyên sâu – Nâng tầm cao mới
🛣️Địa chỉ: Km5, Đại lộ Lê Nin, TP Vinh, Nghệ An
🌎Website: www.bvnghean.vn
🌍Facebook: bvhndknghean
☎️☎️TỔNG ĐÀI CSKH + ĐẶT LỊCH KHÁM: 1900.8082 – 0886.234.222, Thời gian đặt lịch khám từ Thứ 2 đến Thứ 6