BỆNH TRĨ: triệu chứng, NGUYÊN NHÂN, điều trị và CÁCH PHÒNG tránh !

Bệnh trĩ rất phổ biến và thường gặp sau tuổi 30, đặc biệt là ở những người làm việc văn phòng. Vì đây là bệnh của vùng nhạy cảm nên nhiều bệnh nhân ngại đi khám cho đến khi bệnh nặng hoặc có biến chứng

Bệnh trĩ là gì?

Bệnh trĩ (tên tiếng anh: hemorrhoids) là tình trạng giãn ra của các tĩnh mạch ở hậu môn và trực tràng dưới, tương tự như chứng giãn tĩnh mạch chân.

Bệnh trĩ rất phổ biến tại Việt Nam với tỷ lệ 30-50% theo nghiên cứu của Hội Hậu môn trực tràng học Việt Nam

Trĩ là bệnh phổ biến nhất trong số các bệnh thuộc về đại trực tràng ở nước ta với tỷ lệ 35-50% – theo nghiên cứu của Hội Hậu môn trực tràng học Việt Nam. Bệnh trĩ không nguy hiểm nhưng lại gây nhiều phiền toái cho bệnh nhân. Do vậy, hiểu đúng về bệnh trĩ giúp phòng ngừa, điều trị dứt điểm và cải thiện chất lượng sống cho bệnh nhân. Bệnh trĩ có thể phát triển bên trong trực tràng gọi là trĩ nội hoặc dưới da xung quanh hậu môn gọi là trĩ ngoại. (1)

• • Trĩ nội: Là tình trạng búi trĩ xuất hiện từ phía trên đường lược (là đường hình răng cưa, ranh giới giữa lớp trong cùng (biểu mô) của hậu môn và trực tràng. Vì trĩ nội nằm bên trong trực tràng nên ở giai đoạn sớm không thể nhìn thấy và chỉ phát hiện khi đi tiêu ra máu. Khi trĩ to lên, bệnh nhân đi tiêu sẽ lòi trĩ
  • Trĩ ngoại: Là tình trạng búi trĩ xuất hiện ở phía dưới đường lược, và nằm bên dưới lớp da của hậu môn. Trĩ ngoại có thể nhìn thấy, sờ thấy và thường gây ra tình trạng đau rát, khó chịu nhiều hơn trĩ nội do vùng tổn thương tiếp xúc, cọ xát trực tiếp với các tác nhân bên ngoài như trang phục, ghế ngồi.

Dựa vào sự tiến triển của trĩ nội, bác sĩ có thể phân các cấp độ của bệnh trĩ nội như sau:

• Trĩ độ 1: Giai đoạn này, trĩ mới ở mức độ nhẹ nhất, búi trĩ vẫn nằm hoàn toàn trong ống hậu môn và chưa bị lòi ra ngoài.
• Trĩ độ 2: Búi trĩ lòi ra ngoài khi đi đại tiện, có thể tự chui vào sau đi tiêu.
• Trĩ độ 3: Giai đoạn này, búi trĩ lòi ra ngoài khi đi tiêu và cần phải dùng tay đẩy vào sau khi đi tiêu.
• Trĩ độ 4: Đây là giai đoạn trĩ nặng, búi trĩ thường xuyên sa ra ngoài ngay cả khi người bệnh không đi tiêu, như khi ngồi xổm, làm việc nặng hoặc đi lại nhiều. Lúc này trĩ gây nhiều khó khăn cho việc đại tiện và sinh hoạt.

Yếu tố nguy cơ gây nên bệnh trĩ

Bệnh trĩ có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến nhất là ở những người từ 30-60 tuổi, trong số đó, tỷ lệ phụ nữ mắc trĩ nhiều hơn nam giới (chiếm 61%).

Nguyên nhân bị bệnh trĩ có thể xuất phát từ các yếu tố, nguy cơ như:

• Ngồi nhiều, ít vận động, đặc biệt là dân văn phòng
• Uống ít nước
• Uống rượu bia
• Hay ăn đồ cay nóng
• Chế độ ăn thiếu rau xanh và chất xơ
• Mắc bệnh béo phì
• Phụ nữ mang thai
• Táo bón hoặc tiêu chảy mãn tính
• Hay quan hệ tình dục qua đường hậu môn
• Thói quen ngồi bồn cầu lâu hoặc rặn nhiều khi đi đại tiện
• U vùng tiểu khung như u đại trực tràng, u xơ tử cung…

Dấu hiệu bệnh trĩ

Người bị bệnh trĩ có thể biểu hiện các triệu chứng như sau:

• Búi trĩ sa ra ngoài hậu môn khi đi tiêu, khi trĩ nặng có thể xuất hiện ngoài hậu môn thường xuyên.
• Búi trĩ bị tắc mạch hoặc bị sa nghẹt gây sưng đau
• Đại tiện bị chảy máu nhưng không đau. Tùy mức độ chảy máu, bệnh nhân có thể chỉ thấy máu thấm giấy vệ sinh, hoặc nhỏ giọt hay máu bắn thành tia, càng rặn thì càng chảy nhiều máu.
• Thường xuyên bị kích thích hoặc ngứa hậu môn. Triệu chứng này rất dễ nhầm lẫn với triệu chứng bị nhiễm giun kim.
• Khó chịu, đau rát hậu môn tăng dần theo sự tiến triển của búi trĩ. (2)

Biến chứng của bệnh trĩ

Bệnh trĩ có thể diễn ra vào một giai đoạn hoặc kéo dài suốt cuộc đời. Có những người từng bị trĩ mà không hề biết mình mắc bệnh. Hầu hết người bệnh chỉ tới thăm khám khi búi trĩ đã phát triển lớn, gây cọ xát, chảy máu, đau đớn. Song việc điều trị trĩ ở giai đoạn 4 sẽ khó khăn và tốn kém hơn rất nhiều do trĩ lâu ngày đã phát sinh nhiều biến chứng.

Các biến chứng phổ biến nhất của trĩ có thể kể đến:

• • Thiếu máu: thường xuyên chảy máu hậu môn có thể dẫn đến tình trạng thiếu máu mãn, suy giảm các chỉ số hồng cầu trong máu. Mặc dù không đe dọa tính mạng nhưng thiếu máu mãn làm người bệnh luôn trong trạng thái kiệt sức, suy nhược cơ thể, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Ở trường hợp nặng, người bệnh có thể cần truyền máu hoặc nhập viện điều trị. Đặc biệt, xuất huyết do trĩ ở nam giới thường nghiêm trọng hơn nữ. Nguyên nhân là do đường hậu môn ở nữ không sâu, trĩ nội sớm lòi ra ngoài, giúp phát hiện và điều trị sớm. Trong khi đó, đường hậu môn ở nam giới sâu hơn nên khó phát hiện, một khi tiêu ra máu thì búi trĩ đã rất to, mất máu nhiều và khó điều trị.

• • Trĩ sa nghẹt: búi trĩ thò ra ngoài hậu môn và không thể thụt vào trong có thể gây tắc các mạch máu. Bệnh nhân thấy búi trĩ sưng to, căng đỏ, không thể dùng tay đẩy vào do rất đau. Tình trạng này có thể dẫn đến biến chứng hoại tử búi trĩ

• • Tắc mạch: cục máu đông rất dễ hình thành trong mạch máu của búi trĩ khi tình trạng máu lưu thông bị ứ trệ. Biến chứng này gây đau, và tình trạng nặng sẽ hơn khi có hoại tử.

• • Viêm loét, nhiễm trùng: có thể viêm da quanh hậu môn, viêm nhú hoặc viêm khe gây ngứa ngáy, đau rát vùng hậu môn. Nhiễm trùng xảy ra khi có loét hoặc hoại tử búi trĩ, làm vết thương tiếp xúc với phân chứa lượng lớn vi trùng. (3)

• • Ung thư đại trực tràng: một cuộc nghiên cứu kéo dài suốt 10 năm (2000 – 2010) trên quy mô lớn của Đại học Y Khoa Đài Trung (Đài Loan) đã chỉ ra mối liên hệ rõ ràng giữa trĩ và ung thư đại trực tràng: Người mắc bệnh trĩ có nguy cơ ung thư đại trực tràng gấp 2,9 lần người bình thường hoặc người mắc các bệnh lý khác; điều trị trĩ giúp giảm 50% nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng.

Khi nào người bệnh trĩ cần đến bệnh viện?

“Hậu môn là “cửa ngõ” cuối cùng của hệ tiêu hóa. Toàn bộ cặn bã từ thức ăn sẽ được cơ thể đào thải qua hậu môn. Nếu “cánh cửa” cuối cùng này bị “chật hẹp”, “hư hỏng” sẽ ảnh hưởng đến quá trình thải phân, gây áp lực lên trực tràng và có thể gây nhiều hệ lụy xấu cho đường tiêu hóa.

Người dân nên đến bệnh viện thăm khám ngay khi nhận thấy các triệu chứng của bệnh trĩ để được tư vấn, hướng dẫn chế độ ăn uống, điều trị theo toa thuốc tại nhà trong trường hợp trĩ nhẹ. Đối với tình trạng trĩ nặng, người bệnh cần phẫu thuật hoặc làm các thủ thuật loại bỏ búi trĩ, đồng thời điều trị bằng thuốc kê đơn tại bệnh viện.

Trong trường hợp biến chứng nặng như gây chảy máu thành tia, hậu môn có biểu hiện hoại tử, hậu môn kích thích đau, rát, khó sinh hoạt, người bệnh phải đến ngay bệnh viện để được bác sĩ can thiệp kịp thời. Người bệnh tuyệt đối không được tiếp tục tự điều trị tại nhà vì có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.

Các phương pháp trị bệnh trĩ

Người bệnh có thể được bác sĩ chỉ định hoặc lựa chọn phương pháp điều trị bệnh trĩ theo đề xuất của bác sĩ như sau:

1. Các phương pháp trị thường dùng tại bệnh viện

• • Thắt dây cao su: bác sĩ dùng dây cao su để thắt gốc búi trĩ, sau 1 tuần búi trĩ sẽ khô và rụng khỏi hậu môn. Thủ thuật này chỉ áp dụng cho bệnh trĩ nhẹ.

• • Chích xơ: bác sĩ sẽ tiêm hóa chất vào mô trĩ để làm teo búi trĩ.

• • Phương pháp phẫu thuật Longo: Bác sĩ phẫu thuật cắt và treo búi trĩ bằng một loại máy chuyên dụng. Phẫu thuật này ít đau và thời gian phục hồi nhanh.

• • Phẫu thuật cắt trĩ kinh điển: Thường dùng cho các trường hợp trĩ hỗn hợp (cả trĩ nội và trĩ ngoại) hay bệnh nhân có da thừa nhiều, trĩ biến chứng tắc mạch, sa nghẹt. Phương pháp này tạo ra vết thương vùng hậu môn, cần thời gian vài tuần để lành hẳn và gây đau. Tuy nhiên, hiện nay có thể sử dụng dao siêu âm cắt trĩ để hạn chế phỏng mô và đau sau mổ. (4)

Phẫu thuật cắt bỏ trĩ là một trong những phương pháp điều trị bệnh trĩ phổ biến hiện nay

2. Cách trị bệnh trĩ tại nhà

• Ăn thực phẩm giàu chất xơ. Ăn nhiều trái cây, rau củ và ngũ cốc nguyên hạt.
• Dùng thuốc bôi hoặc thuốc cải thiện tuần hoàn máu.
• Thường xuyên ngâm hậu môn trong nước ấm từ 10 – 15 phút mỗi lần, 2-3 lần một ngày.
• Tránh vận động nặng, ngồi hoặc đứng lâu.
• Có thể uống thuốc giảm đau acetaminophen, aspirin hoặc ibuprofen khi có sự đồng ý của bác sĩ.

Hướng dẫn cách phòng bệnh trĩ

“Tỷ lệ người mắc bệnh trĩ ở Việt Nam hiện nay ngày càng tăng, nguyên nhân phần lớn đến từ chế độ ăn uống và thói quen ngồi nhiều, ít vận động. Để phòng bệnh trĩ, người dân nên quan tâm đến việc ăn uống khoa học với chế độ ăn giàu chất xơ, uống đủ 2-3 lít nước mỗi ngày; hạn chế ăn cay, nóng, uống rượu, cà phê; hạn chế việc ngồi quá lâu, thay vào đó nên đứng dậy đi lại 30 phút một lần nếu bạn làm việc văn phòng; duy trì thói quen vận động, luyện tập thể thao; không mặc quần quá chật; đừng để táo bón kéo dài, nhất là phụ nữ mang thai”

Tìm hiểu bệnh trĩ nên ăn và kiêng ăn gì? Ngoài thực hiện các biện pháp điều trị bệnh trĩ cần kết hợp với chế độ ăn uống và cần kiêng một vài thứ để bệnh có thế được cải thiện hơn.

• Những câu hỏi thường gặp về bệnh trĩ

1. Bệnh trĩ có ảnh hưởng đến sinh sản không?

Xin trả lời, trĩ là bệnh lý về tiêu hóa vì vậy không gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

2. Bệnh trĩ có lây không?

Bệnh trĩ có lây nhiễm không? Bệnh trĩ không do các chủng vi khuẩn, virus truyền nhiễm gây ra nên đây không phải là bệnh lây truyền.

3. Bệnh trĩ có nguy hiểm không?

Trĩ là bệnh lý lành tính, tuy nhiên nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng. Ví dụ như biến chứng hoại tử búi trĩ, nếu không được can thiệp sớm có thể gây nhiễm trùng lan rộng vùng hậu môn và gây nhiễm trùng máu.

4. Bệnh trĩ có di truyền không?

Bệnh trĩ không di truyền nhưng trong một gia đình có thể có xu hướng cùng bị mắc trĩ do thói quen ăn uống và sinh hoạt giống nhau.

5. Mắc bệnh trĩ có kiêng quan hệ không?

Người mắc bệnh trĩ vẫn sinh hoạt tình dục bình thường, tuy nhiên bạn cần tránh quan hệ qua đường hậu môn hoặc hạn chế thực hiện các tư thế quan hệ gây áp lực lên hậu môn.

6. Khám bệnh trĩ ở đâu?

Hiện nay có rất nhiều phòng khám trĩ và bệnh viện mà người dân có thể tới thăm khám. Song, tốt nhất, bạn nên đến các phòng khám có bác sĩ giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm để được chẩn đoán và tư vấn hướng điều trị hiệu quả, tránh biến chứng. Đặc biệt, nếu bệnh viện có trang thiết bị hiện đại càng tốt, vì những máy móc khoa học, tiên tiến sẽ hỗ trợ điều trị tốt hơn, rút ngắn thời gian nằm viện, giảm chi phí điều trị và mau lành vết thương.

Tóm lại, bệnh trĩ là bệnh lý tiêu hóa lành tính song có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng nếu bệnh kéo dài và không được điều trị đúng cách. Người dân nên chủ động phòng ngừa trĩ bằng cách thực hiện chế độ ăn uống, sinh hoạt và vận động khoa học; chủ động thăm khám để phát hiện sớm bệnh trĩ giúp cho quá trình điều trị dễ dàng và khả năng khỏi bệnh cao, tiết kiệm được chi phí điều trị bệnh trĩ và thời gian.