1. Tổng quan

Thời tiết thay đổi , nhiều đợt mưa  liên tiếp , độ ẩm tăng cao nhiều bệnh nhân viêm da tiếp xúc kích ứng do kiến ba khoang đến khám tại phòng khám Da liễu hoặc tìm gặp bác sĩ da liễu với tổn thương da dạng dát đỏ thành dải, rải rác xen kẽ các tổn thương mụn nước, mụn mủ tập trung chủ yếu ở vùng da hở, kèm theo cảm giác ngứa rát.

2. Vài điều về kiến ba khoang

– Kiến khoang tên khoa học là Paederus fuscipes. Nó có hình dáng giống con kiến (nên dân mình gọi nó là con kiến, nhưng nó không phải là kiến), dài 6-10mm, bề ngang 0.5-1mm, gồm 3 phần đầu, thân, đuôi với các màu sắc khác nhau .Điểm nhận biết kiến khoang nữa đó là phần thân có các eo thắt lại, đuôi thường cong lên, vì thế mình gọi đùa kiến khoang là cô kiến eo thon, mông cong.

– Nó là 1 loài côn trùng ăn các loài côn trùng có hại khác, chính vì thế nó thường xuất hiện vào các mùa thu hoạch (thời gian nhiều loài côn trùng khác xuất hiện).

 3. Kiến ba khoang gây bệnh như thế nào ?

Kiến khoang tiết ra pederin là 1 acid mạnh. Acid này được tiết ra chủ yếu từ kiến khoang cái. Nó không cắn chúng ta, mà tiết ra chất này từ hậu môn khi chúng ta chạm hoặc giết kiếnchajmchachạm hoặc giết kiến.tiếp úc tattiếp tiếp chạm hoặc chạm hoặc giết kiến.

4. Biểu hiện viêm da tiếp xúc kích ứng do kiến ba khoang

– Sau 6-12 giờ tiếp xúc tổn thương da đỏ cộm thành vệt, nề lên, trên đó nổi những mụn nước to nhỏ không đều, nặng hơn có thể hình thành mụn mủ, bọng mủ kèm theo loét, hoại tử da. Thường có cảm giác châm chích hoặc bỏng rát  tại chỗ tổn thương. Trường hợp nặng, người bệnh có thể có sốt nhẹ, nổi hạch phản ứng.

– Phân bố tổn thương thường gặp ở vùng hở ( vùng dễ tiếp xúc ), xắp xếp thành vệt dài, đôi khi có dấu hiệu “hôn nhau”: Chú ý khi tổn thương vào mắt cần khám chuyên khoa mắt để phối hợp điều trị.

– Sau giai đoạn cấp tính, tổn thương sẽ khô và bong vảy, cuối cùng có thể xuất hiện tăng sắc tố, thậm chí sẹo nếu tổn thương loét sâu (thường do không được chăm sóc và điều trị đúng cách, nhiễm nhiều acid, bội nhiễm)

5. Phân biệt Viêm da tiếp xúc kích ứng do kiến ba khoang với zona thần kinh

                                         Viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang

                                                                Zona thần kinh 6. Viêm da tiếp xúc kích ứng do kiến ba khoang có nguy hiểm không ?

– Thông thường tổn thương tự lành sau 1-3 tuần. Nếu được điều trị đúng cách tổn thương lành sau 5-7 ngày , tuy nhiên có thể để lại dát  tăng hoặc giảm sắc tố nhưng sẽ mờ dần đi theo thời gian

7. Điều trị viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang

– Ngay sau khi tiếp xúc hay nghi ngờ tiếp xúc với độc tố kiến ba khoang cần rửa ngay với xà phòng và nước. Vì bản chất chất độc là acid nên xà rửa bằng xà phòng (có tính chất kiềm) giúp trung hòa độc tố . Nếu bị tiếp xúc vùng mắt cần rửa nhiều bằng nước muối sinh lý 0.9%

– Thuốc bôi tại chỗ: Sử dụng các dung dịch làm dịu da và sát khuẩn nhẹ như oxid kẽm, hồ nước, kem bôi có chứa kháng sinh nếu nghi ngờ bội nhiễm và corticoid

– Thuốc toàn thân: trong trường hợp tổn thương lan rộng, gây phù nề nhiều, bội nhiễm, ngứa nhiều cần bổ sung thuốc uống: kháng histamine, kháng sinh, corticoid…

8. Dự phòng viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang

– Nếu nhìn thấy kiến ba khoang bám trên người, hay quần áo, đồ đạc trong phòng, không nên dùng tay “giết chết”, chà xát chúng mà nên thổi chúng ra xa, hoặc để một tờ giấy vào cho nó bò lên và lấy nó ra khỏi người. Nếu bạn lỡ tay đập hoặc chà xát chúng trên da thì phải nhanh chóng rửa sạch nơi nơi tiếp xúc để hạn chế chất độc.

– Rửa vùng tiếp xúc bằng nước sạch và xà phòng dịu nhẹ.

– Buổi tối khi sinh hoạt hoặc làm việc dưới ánh đèn cần phải đóng các cửa sổ; Buông rèm che ánh sáng lọt ra ngoài thu hút kiến ba khoang. Tránh đứng dưới bóng đèn sáng nơi công cộng, chú ý khi làm việc dưới ánh đèn vì kiến ba khoang rất hay xuất hiện ở nơi có đèn sáng.

– Ngủ trong màn.

– Sử dụng bình xịt côn trùng gia dụng, xịt vào các chân tường, bậc cửa ra vào, cửa sổ để ngăn kiến bò vào phòng. Giũ mạnh khăn mặt, quần áo trước khi dùng.

Lưu ý tuyệt đối không sử dụng tự ý mua thuốc điều trị theo hướng zona hoặc giời leo, tự ý bôi các thuốc màu, lá cây hoặc sử dụng các biện pháp dân gian khác làm cho vết thương bị loét, lan rộng thậm chí nhiễm trùng .