1. Định nghĩa tăng huyết áp:

Tăng huyết áp được định nghĩa là khi huyết áp tâm thu (HATT)  ≥ 140 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương (HATTr)  ≥  90 mmHg. Tăng huyết áp thường không gây triệu chứng gì đặc biệt, do đó để chẩn đoán tăng huyết áp nhất thiết phải đo huyết áp định kỳ, thường xuyên.

Đa số bệnh nhân THA không có triệu chứng gì cho đến khi phát hiện bệnh. Đau đầu vùng chẫm là triệu chứng thường gặp. Các triệu chứng khác có thể gặp là xoàng, hồi hộp, mệt, khó thở, mờ mắt,..không đặc hiệu. Một số triệu chứng khác của THA tùy vào nguyên nhân THA hoặc biến chứng THA.

2. Bệnh tăng huyết áp có thể gây ra những biến chứng gì

2.1. Tim

– Dày thất trái phát hiện trên điện tâm đồ, X-quang, hoặc trên siêu âm tim.

– Biểu hiện của bệnh mạch vành trên lâm sàng, điện tâm đồ, siêu âm tim.

– Suy tim trái cấp, hen tim, phù phổi cấp, cuối cùng là suy tim toàn bộ.

2.2. Não

– Thay đổi trạng thái tâm thần (sa sút trí tuệ).

– Cơn thiếu máu cục bộ não thoáng qua, hoặc nhồi máu não.

– Xuất huyết não.

– Mạch máu ngoại biên: cơn đau cách hồi, mất mạch chi, phình mạch.

2.3. Thận

Tổn thương sớm chỉ phát hiện thấy albumin niệu vi thể, muộn hơn là protein niệu. Lâu dần THA dẫn đến suy thận mạn với các biểu hiện trên lâm sàng và tăng creatinin tùy theo mức độ suy thận mạn.

2.4. Bệnh lý võng mạc

– Giai đoạn 1: tiểu động mạch thu nhỏ, óng ánh, có ánh đồng.

– Giai đoạn 2: như giai đoạn 1 và còn thêm dấu hiệu động mạch bắt chéo tĩnh mạch (Gunn- Salus).

– Giai đoạn 3: như giai đoạn 2 và còn thêm xuất huyết, xuất tiết ở đáy mắt.

– Giai đoạn 4: như giai đoạn 3 và còn thêm phù gai thị.

2. 5. Mạch máu

– Mạch máu ngoại biên: cơn đau cách hồi, mất mạch chi (tắc mạch), phình mạch.

– Phình tách động mạch chủ cấp, mạn.

3. Các biện pháp phòng tránh biến chứng tăng huyết áp

Việc điều trị tăng huyết áp không cần dùng thuốc thường được khuyến khích cho những bệnh nhân bị tăng huyết áp bình thường cao (trừ trường hợp trên bệnh nhân có nguy cơ rất cao bệnh tim mạch) và/hoặc tăng huyết áp độ 1, không có biến chứng về tim mạch và tổn thương cơ quan đích. Thay đổi lối sống bao gồm chế độ ăn hợp lý, duy trì cân nặng lý tưởng, hạn chế các chất kích thích (rượu, bia, cà phê..), tăng cường hoạt động thể lực, bỏ thuốc lá

 Bảng 1. Sáu khuyến cáo không dùng thuốc tốt nhất đã được chứng minh để phòng ngừa và kiểm soát tăng huyết áp

Ngoài ra, người bệnh tăng huyết áp cần thực hiện các biện pháp sau:

– Duy trì đủ lượng kali trong khẩu phần ăn (khoảng 90 mmol mỗi ngày), tăng cường rau xanh, hoa quả tươi, hạn chế thức ăn có nhiều cholesterol và acid béo no.

– Cố gắng duy trì vòng bụng dưới 90 cm ở nam và dưới 80 cm ở nữ.

– Ngưng hoàn toàn việc hút thuốc lá hoặc thuốc lào.

– Đo HA ít nhất mỗi ngày một lần và ghi vào sổ theo dõi HA giúp Bác sĩ theo dõi, đánh giá kết quả điều trị.

– Bệnh nhân cần chú ý tuân thủ dùng thuốc theo chỉ định, dùng thuốc điều trị lâu dài, không được tự ý thay đổi liều hoặc ngừng thuốc mà chưa có chỉ định của Bác sĩ. Cần chú ý tác dụng phụ của thuốc khi thấy các triệu chứng khác thường để báo với Bác sĩ điều chỉnh thuốc.

– Tránh lo âu, căng thẳng thần kinh, cần chú ý việc thư giãn, nghỉ ngơi hợp lý.

– Điều trị tốt, kiểm soát các bệnh lý kèm theo.

– Tránh bị lạnh đột ngột.

– Đến khám tại cơ sở y tế: Khám theo lịch hẹn của Bác sĩ hoặc đến ngay cơ sở y tế khi có dấu hiệu bất thường (đau đầu, chóng mặt, đau ngực..) trong quá trình điều trị.